Prawda: Różnice pomiędzy wersjami

Z Centrum Myśli Jana Pawła II - WIKIJP2
Przejdź do nawigacji Przejdź do wyszukiwania
(Utworzył nową stronę „ Treść hasła pochodzi z publikacji „Wielka Encyklopedia Nauczania Jana Pawła II”, [http://www.polwen.pl/ Polskie Wydawnictwo Encyklopedyczne], Radom 2014 Au...”)
 
Linia 16: Linia 16:
 
Człowiek nie posiada prawdy wyłącznie dla siebie. Prawda ma charakter wspólnotowy i zarazem wspólnototwórczy <ref>por. ''Katechizm Kościoła Katolickiego'', 2469</ref>. Stąd też Papież poświęca wiele uwagi roli prawdy w życiu społecznym, podkreślając, że moralność – oparta na prawdzie i w niej otwierająca się na autentyczną wolność – odgrywa niepowtarzalną, niezastąpioną i niezwykle doniosłą rolę, służąc nie tylko pojedynczej osobie i jej wzrastaniu ku [[dobro|dobru]], ale także społeczeństwu i jego prawdziwemu rozwojowi <ref>[http://www.nauczaniejp2.pl/dokumenty/wyswietl/id/381 encyklika ''Veritatis splendor''], 101</ref>. Jednocześnie Ojciec Święty przestrzega, że z negacji obiektywnej prawdy rodzi się totalitaryzm, albowiem jeżeli nie istnieje prawda transcendentna, przez posłuszeństwo której człowiek zdobywa swą pełną tożsamość, to nie istnieje też żadna pewna zasada, gwarantująca sprawiedliwe stosunki pomiędzy ludźmi <ref>[http://www.nauczaniejp2.pl/dokumenty/wyswietl/id/24 encyklika ''Centesimus annus''], 44</ref>. Wyrazem życia społecznego opartego na prawdzie jest rzetelna informacja, która jest sposobem komunikowania się ludzi. Jeżeli komunikacja nie jest oparta na prawdzie obiektywnej, staje się środkiem manipulowania człowiekiem. Prawo do informacji łączy się z całokształtem [[prawa człowieka|praw człowieka]]. Odpowiedzialność moralna za prawdę spoczywa na tych wszystkich, którzy zbierają i przekazują informacje, jak i na odbiorcach informacji.  
 
Człowiek nie posiada prawdy wyłącznie dla siebie. Prawda ma charakter wspólnotowy i zarazem wspólnototwórczy <ref>por. ''Katechizm Kościoła Katolickiego'', 2469</ref>. Stąd też Papież poświęca wiele uwagi roli prawdy w życiu społecznym, podkreślając, że moralność – oparta na prawdzie i w niej otwierająca się na autentyczną wolność – odgrywa niepowtarzalną, niezastąpioną i niezwykle doniosłą rolę, służąc nie tylko pojedynczej osobie i jej wzrastaniu ku [[dobro|dobru]], ale także społeczeństwu i jego prawdziwemu rozwojowi <ref>[http://www.nauczaniejp2.pl/dokumenty/wyswietl/id/381 encyklika ''Veritatis splendor''], 101</ref>. Jednocześnie Ojciec Święty przestrzega, że z negacji obiektywnej prawdy rodzi się totalitaryzm, albowiem jeżeli nie istnieje prawda transcendentna, przez posłuszeństwo której człowiek zdobywa swą pełną tożsamość, to nie istnieje też żadna pewna zasada, gwarantująca sprawiedliwe stosunki pomiędzy ludźmi <ref>[http://www.nauczaniejp2.pl/dokumenty/wyswietl/id/24 encyklika ''Centesimus annus''], 44</ref>. Wyrazem życia społecznego opartego na prawdzie jest rzetelna informacja, która jest sposobem komunikowania się ludzi. Jeżeli komunikacja nie jest oparta na prawdzie obiektywnej, staje się środkiem manipulowania człowiekiem. Prawo do informacji łączy się z całokształtem [[prawa człowieka|praw człowieka]]. Odpowiedzialność moralna za prawdę spoczywa na tych wszystkich, którzy zbierają i przekazują informacje, jak i na odbiorcach informacji.  
  
Prawda w stosunku człowieka do innych ludzi polega nie tylko na mówieniu prawdy, a unikaniu kłamstwa, ale przejawia się nade wszystko w wewnętrznej otwartości wobec drugiego człowieka i jego potrzeb, a także w wierności w stosunku do niego. Tylko prawda głoszona i przyjmowana w duchu [[miłość|miłości]] do człowieka może zagwarantować prawdziwy [[dialog|dialog]] <ref>por. [http://www.nauczaniejp2.pl/dokumenty/wyswietl/id/381 encyklika ''Veritatis splendor''], VS 95</ref>. Dopiero wówczas możliwe jest autentyczne uczestnictwo w życiu społecznym, w budowaniu świata, w tworzeniu [[kultury|kultura]]. Papież zwraca uwagę, że istnieje nierozerwalna więź między prawdą i miłością a całą ludzką moralnością i kulturą ''[…]. Tylko w tym powiązaniu wzajemnym człowiek może prawdziwie żyć jako człowiek i rozwijać się jako człowiek''<ref>[http://www.nauczaniejp2.pl/dokumenty/wyswietl/id/591 homilia we Wrocławiu, 21 czerwca 1983</ref>. Człowiek jest zobowiązany nie tylko do szukania prawdy o sobie i świecie, ale ma również moralny obowiązek trwania przy niej, gdy ją odnajdzie <ref>por. [http://www.nauczaniejp2.pl/dokumenty/wyswietl/id/381 encyklika ''Veritatis splendor''], 25</ref>.  
+
Prawda w stosunku człowieka do innych ludzi polega nie tylko na mówieniu prawdy, a unikaniu kłamstwa, ale przejawia się nade wszystko w wewnętrznej otwartości wobec drugiego człowieka i jego potrzeb, a także w wierności w stosunku do niego. Tylko prawda głoszona i przyjmowana w duchu [[miłość|miłości]] do człowieka może zagwarantować prawdziwy [[dialog|dialog]] <ref>por. [http://www.nauczaniejp2.pl/dokumenty/wyswietl/id/381 encyklika ''Veritatis splendor''], VS 95</ref>. Dopiero wówczas możliwe jest autentyczne uczestnictwo w życiu społecznym, w budowaniu świata, w tworzeniu [[kultury|kultura]]. Papież zwraca uwagę, że istnieje nierozerwalna więź między prawdą i miłością a całą ludzką moralnością i kulturą ''[…]. Tylko w tym powiązaniu wzajemnym człowiek może prawdziwie żyć jako człowiek i rozwijać się jako człowiek''<ref>[http://www.nauczaniejp2.pl/dokumenty/wyswietl/id/591 homilia we Wrocławiu], 21 czerwca 1983</ref>. Człowiek jest zobowiązany nie tylko do szukania prawdy o sobie i świecie, ale ma również moralny obowiązek trwania przy niej, gdy ją odnajdzie <ref>por. [http://www.nauczaniejp2.pl/dokumenty/wyswietl/id/381 encyklika ''Veritatis splendor''], 25</ref>.  
  
 
Najdoskonalszym wyrazem przylgnięcia do prawdy jest [[męczeństwo|męczeństwo]]. Męczennik jest najbardziej autentycznym świadkiem prawdy o życiu. Wie, że dzięki spotkaniu z Jezusem Chrystusem znalazł prawdę o własnym życiu, i tej pewności nikt ani nic nie zdoła mu odebrać. Ani [[cierpienie|cierpienie]], ani śmierć zadana przemocą nie skłonią go do odstąpienia od prawdy, którą odkrył spotykając Chrystusa <ref> [http://www.nauczaniejp2.pl/dokumenty/wyswietl/id/375 encyklika ''Fides et ratio''], 32; por. [http://www.nauczaniejp2.pl/dokumenty/wyswietl/id/381 encyklika ''Veritatis splendor''], 90-94</ref>.
 
Najdoskonalszym wyrazem przylgnięcia do prawdy jest [[męczeństwo|męczeństwo]]. Męczennik jest najbardziej autentycznym świadkiem prawdy o życiu. Wie, że dzięki spotkaniu z Jezusem Chrystusem znalazł prawdę o własnym życiu, i tej pewności nikt ani nic nie zdoła mu odebrać. Ani [[cierpienie|cierpienie]], ani śmierć zadana przemocą nie skłonią go do odstąpienia od prawdy, którą odkrył spotykając Chrystusa <ref> [http://www.nauczaniejp2.pl/dokumenty/wyswietl/id/375 encyklika ''Fides et ratio''], 32; por. [http://www.nauczaniejp2.pl/dokumenty/wyswietl/id/381 encyklika ''Veritatis splendor''], 90-94</ref>.
 
   
 
   
Człowiek nie jest „posiadaczem” prawdy, lecz zawsze znajduje się na drodze poszukiwania, którego ludzkimi siłami nie można zakończyć: poszukuje prawdy oraz poszukuje osoby, której mógłby zawierzyć <ref>[http://www.nauczaniejp2.pl/dokumenty/wyswietl/id/375 encyklika ''Fides et ratio''], 33</ref>. Z pomocą przychodzi tu [[wiara|wiara]] chrześcijańska, która wprowadza człowieka w porządek [[łaska|łaski]]. Dlatego Papież stwierdza: ''doprowadzenie do całej prawdy” dokonuje się w wierze i poprzez wiarę, co jest dziełem Ducha Prawdy i owocem Jego działania w człowieku. Duch Święty ma być tutaj najwyższym przewodnikiem człowieka; światłem ducha ludzkiego'' <ref>[http://www.nauczaniejp2.pl/dokumenty/wyswietl/id/393 encyklika ''Dominum et Vivificantem''], 6</ref>.  
+
Człowiek nie jest „posiadaczem” prawdy, lecz zawsze znajduje się na drodze poszukiwania, którego ludzkimi siłami nie można zakończyć: poszukuje prawdy oraz poszukuje osoby, której mógłby zawierzyć <ref>[http://www.nauczaniejp2.pl/dokumenty/wyswietl/id/375 encyklika ''Fides et ratio''], 33</ref>. Z pomocą przychodzi tu [[wiara|wiara]] chrześcijańska, która wprowadza człowieka w porządek [[łaska|łaski]]. Dlatego Papież stwierdza: ''doprowadzenie do całej prawdy” dokonuje się w wierze i poprzez wiarę, co jest dziełem Ducha Prawdy i owocem Jego działania w człowieku. Duch Święty ma być tutaj najwyższym przewodnikiem człowieka; światłem ducha ludzkiego'' <ref>[http://www.nauczaniejp2.pl/dokumenty/wyswietl/id/393 encyklika ''Dominum et Vivificantem''], 6</ref>.
  
 
==Przypisy==
 
==Przypisy==
 
{{Przypisy}}
 
{{Przypisy}}

Wersja z 15:39, 3 kwi 2014

Treść hasła pochodzi z publikacji „Wielka Encyklopedia Nauczania Jana Pawła II”, Polskie Wydawnictwo Encyklopedyczne, Radom 2014
Autor hasła: ks. Marian POKRYWKA 


Prawda (łac. veritas; gr. αλήθεια czyt. aletheia) – wedle filozofii starożytnej: zgodność poznania z rzeczywistością. To określenie prawdy przejęła scholastyka, a zwłaszcza najwybitniejszy jej przedstawiciel św. Tomasz z Akwinu. Teoriopoznawcze pojęcie prawdy dominowało w teologii i częściowo przesłoniło biblijne pojęcie prawdy Dzisiejsza teologia stara się uwzględnić oba nurty: teoriopoznawczy – prawdy jako problemu poznania rzeczywistości, i egzystencjalny – prawdy jako problemu życia.

Prawda w nauczaniu Jana Pawła II

Jan Paweł II jest apostołem prawdy we współczesnym świecie; nie tylko dlatego, że widzi jej fundamentalne znaczenie dla życia człowieka, ale także z tej racji, że jest ona dzisiaj szczególnie zagrożona. Zagadnienie p., tak wyraźnie zaznaczone już w pierwszej encyklice Papieża Redemptor hominis, znalazło swoje szerokie omówienie w encyklikach Veritatis splendor' i Fides et ratio. Blask prawdy winien prowadzić człowieka do odkrywania wszystkich wymiarów jego powołania, tak w aspekcie doczesnym, jak i nadprzyrodzonym.

Bóg gwarantuje człowiekowi zdolność poznania prawdy, pragnie, by wszyscy ludzie zostali zbawieni i doszli do poznania prawdy [1]. Niemniej jednak na drodze do prawdy człowiek napotyka różnorakie przeszkody. Wśród nich Papież dostrzega między innymi przyrodzone ograniczenia rozumu i niestałość serca, które zaciemniają ludzkie poszukiwania bądź sprowadzają człowieka na błędne drogi. Ojciec Święty zaznacza, że pojawiają się też różne inne dążenia, które mogą okazać się silniejsze niż pragnienie prawdy, a także ucieczka przed prawdą z powodu lęku przed konsekwencjami jej przyjęcia [2].

Papież-Polak poświęca dużo uwagi relacji między wolnością a prawdą i przestrzega przed takim rozumieniem wolności, które czyni z niej absolut i źródło wartości [3]. Przypomina, że według wiary chrześcijańskiej i nauki Kościoła tylko wolność podporządkowana prawdzie prowadzi osobę ludzką ku jej autentycznemu dobru. Dobrem osoby jest „istnienie w Prawdzie i czynienie Prawdy” [4]. Wolność oderwana od prawdy staje się destruktywna. Zdaniem Papieża, słowa Chrystusa: poznacie prawdę, a prawda was wyzwoli, należą do najważniejszych słów zapisanych w Ewangelii [5]. Słowa te zawierają wymaganie rzetelnego stosunku do prawdy jako gwaranta prawdziwej wolności oraz przestrogę przed wolnością pozorną i rozumianą powierzchownie [6]. Jan Paweł II zauważa, że nawet wtedy, gdy człowiek unika prawdy, to jednak wywiera ona wpływ na jego życie, gdyż człowiek nie może przecież oprzeć swego życia na czymś nieokreślonym, na niepewności albo na kłamstwie, gdyż takie życie byłoby nieustannie nękane przez lęk i niepokój. Można zatem określić człowieka jako tego, który szuka prawdy [7].

Omawiając różne formy prawdy, Papież stwierdza, że najliczniejsze są te, które opierają się na bezpośrednich dowodach i można je potwierdzić eksperymentalnie. Na innej płaszczyźnie sytuują się p. natury filozoficznej, które człowiek poznaje dzięki zdolności spekulatywnej rozumu. Są wreszcie prawdy religijne, w jakiejś mierze sięgają one również do filozofii [8]. Przy tym należy pamiętać, że prawda, którą Bóg objawia człowiekowi w Jezusie Chrystusie, nie jest sprzeczna z prawdą, do jakich można dojść na drodze refleksji filozoficznej. Co więcej, te dwa porządki poznania prowadzą do pełni prawdy. […] Ta jedność prawdy naturalnej i objawionej znajduje żywe i osobowe wcielenie w Chrystusie, jak przypomina Apostoł: „Prawda jest w Jezusie” [9]. W tej samej encyklice Papież stwierdza, że treści Objawienia nigdy nie mogą umniejszyć odkryć rozumu i jego słusznej autonomii; rozum jednak ze swej strony nie powinien nigdy utracić zdolności do refleksji nad samym sobą i do stawiania pytań, świadom, że nie może przypisać sobie statusu absolutnego i wyłącznego. Prawda objawiona […] rozjaśnia drogę refleksji filozoficznej [10].

Człowiek nie posiada prawdy wyłącznie dla siebie. Prawda ma charakter wspólnotowy i zarazem wspólnototwórczy [11]. Stąd też Papież poświęca wiele uwagi roli prawdy w życiu społecznym, podkreślając, że moralność – oparta na prawdzie i w niej otwierająca się na autentyczną wolność – odgrywa niepowtarzalną, niezastąpioną i niezwykle doniosłą rolę, służąc nie tylko pojedynczej osobie i jej wzrastaniu ku dobru, ale także społeczeństwu i jego prawdziwemu rozwojowi [12]. Jednocześnie Ojciec Święty przestrzega, że z negacji obiektywnej prawdy rodzi się totalitaryzm, albowiem jeżeli nie istnieje prawda transcendentna, przez posłuszeństwo której człowiek zdobywa swą pełną tożsamość, to nie istnieje też żadna pewna zasada, gwarantująca sprawiedliwe stosunki pomiędzy ludźmi [13]. Wyrazem życia społecznego opartego na prawdzie jest rzetelna informacja, która jest sposobem komunikowania się ludzi. Jeżeli komunikacja nie jest oparta na prawdzie obiektywnej, staje się środkiem manipulowania człowiekiem. Prawo do informacji łączy się z całokształtem praw człowieka. Odpowiedzialność moralna za prawdę spoczywa na tych wszystkich, którzy zbierają i przekazują informacje, jak i na odbiorcach informacji.

Prawda w stosunku człowieka do innych ludzi polega nie tylko na mówieniu prawdy, a unikaniu kłamstwa, ale przejawia się nade wszystko w wewnętrznej otwartości wobec drugiego człowieka i jego potrzeb, a także w wierności w stosunku do niego. Tylko prawda głoszona i przyjmowana w duchu miłości do człowieka może zagwarantować prawdziwy dialog [14]. Dopiero wówczas możliwe jest autentyczne uczestnictwo w życiu społecznym, w budowaniu świata, w tworzeniu kultura. Papież zwraca uwagę, że istnieje nierozerwalna więź między prawdą i miłością a całą ludzką moralnością i kulturą […]. Tylko w tym powiązaniu wzajemnym człowiek może prawdziwie żyć jako człowiek i rozwijać się jako człowiek[15]. Człowiek jest zobowiązany nie tylko do szukania prawdy o sobie i świecie, ale ma również moralny obowiązek trwania przy niej, gdy ją odnajdzie [16].

Najdoskonalszym wyrazem przylgnięcia do prawdy jest męczeństwo. Męczennik jest najbardziej autentycznym świadkiem prawdy o życiu. Wie, że dzięki spotkaniu z Jezusem Chrystusem znalazł prawdę o własnym życiu, i tej pewności nikt ani nic nie zdoła mu odebrać. Ani cierpienie, ani śmierć zadana przemocą nie skłonią go do odstąpienia od prawdy, którą odkrył spotykając Chrystusa [17].

Człowiek nie jest „posiadaczem” prawdy, lecz zawsze znajduje się na drodze poszukiwania, którego ludzkimi siłami nie można zakończyć: poszukuje prawdy oraz poszukuje osoby, której mógłby zawierzyć [18]. Z pomocą przychodzi tu wiara chrześcijańska, która wprowadza człowieka w porządek łaski. Dlatego Papież stwierdza: doprowadzenie do całej prawdy” dokonuje się w wierze i poprzez wiarę, co jest dziełem Ducha Prawdy i owocem Jego działania w człowieku. Duch Święty ma być tutaj najwyższym przewodnikiem człowieka; światłem ducha ludzkiego [19].

Przypisy