Badania prenatalne
Treść hasła pochodzi z publikacji „Wielka Encyklopedia Nauczania Jana Pawła II”, Polskie Wydawnictwo Encyklopedyczne, Radom 2014 Autor hasła: ks. Marian MACHINEK MSF
Badania prenatalne – czynności diagnostyczne zmierzające do uzyskania informacji o stanie zdrowia i stopniu rozwoju dziecka w okresie przedurodzeniowym.
Spis treści
Inormacje nt. badań prenatalnych
Ze względu na zasięg ingerencji rozróżnia się: badania prenatalne nieinwazyjne, ograniczające się do wizualnej obserwacji płodu za pomocą techniki ultrasonograficznej i badań dopplerowskich bądź też do oceny jego stanu za pomocą analizy surowicy krwi matki; badania prenatalne inwazyjne, łączące się z ingerencją w worek owodniowy, by uzyskać fragmenty tkanki płodowej, na podstawie której można ocenić stan wyposażenia genetycznego płodu. Do metod inwazyjnych należą: wykonywana między 9. a 12. tygodniem ciąży punkcja kosmówki (lub też robiona później punkcja łożyska); wykonywana między 15. a 17. tygodniem amniopunkcja (pobranie wód płodowych, zawierających komórki płodu); wykonywana od 17. tygodnia ciąży punkcja pępowiny. Prowadzone badania nad uzyskaniem komórek płodowych, znajdujących się w krwiobiegu matki bądź w wymazie szyjkowym, mogłyby zrewolucjonizować badania prenatalne, czyniąc zbędnymi metody inwazyjne. Wskazaniem medycznym do wykonania badań prenatalnych jest wiek matki, upośledzenie wcześniej urodzonych dzieci czy też obecność w rodzinie chorób pochodzenia genetycznego.
Nauczanie Jana Pawła II nt. badań prenatalnych
Jan Paweł II podkreśla, iż należy unikać tych metod diagnostycznych, które wiążą się z niebezpieczeństwem utraty zdrowia bądź nawet życia dziecka poczętego. Godziwość i moralna dopuszczalność badań prenatalnych jest uzależniona najpierw od oceny stopnia ryzyka, na jakie narażane jest poczęte dziecko; są one moralnie dopuszczalne, gdy chronią życie i integralność embrionu i jego matki, nie narażając ich na nieproporcjonalne ryzyko [1]; podjęcie ryzyka może być usprawiedliwione jedynie prawdziwą koniecznością pilnej diagnozy i znaczeniem uzyskanych informacji dla podjęcia niezbędnych dla dobra dziecka zabiegów [2]. Drugim ważnym czynnikiem oceny etycznej jest cel wykonywania badań prenatalnych. W encyklice Evangelium Vitae Jan Paweł II podkreśla, iż badania prenatalne nie wzbudzają obiekcji moralnych, o ile są podejmowane w celu wskazania ewentualnych terapii, których podjęcia wymaga zdrowie dziecka nie narodzonego [3]. Godziwym celem będzie także pomoc w spokojnym i świadomym przyjęciu mającego się narodzić dziecka [4].
Papież potępia natomiast zdecydowanie wykonywanie badań prenatalnych celem dokonania ewentualnej aborcji. W tym wypadku stają się one niegodziwe, gdyż są wykonywane z gotowością uśmiercenia dziecka, gdyby okazało się obarczone schorzeniami bądź defektami genetycznymi. Taka aborcja eugeniczna jest, jak podkreśla Papież, elementem mentalności, która przyjmuje życie tylko pod pewnymi warunkami, odrzucając ułomność, kalectwo i chorobę [5] oraz rości sobie prawo do mierzenia wartości ludzkiego życia wyłącznie według kryteriów „normalności” i zdrowia fizycznego, otwierając tym samym drogę do uprawomocnienia także dzieciobójstwa i eutanazji [6].
W kontekście problemów moralnych związanych ze stosowaniem diagnostyki prenatalnej, ale także zabiegów związanych ze wspomaganą reprodukcją i eksperymentami na embrionach, Jan Paweł II zachęca lekarzy katolików, by w konflikcie między presją społeczną a nakazami prawego sumienia wybierali drogę wierności własnemu sumieniu, nie ulegając pokusie porzucenia praktyki zawodu lekarskiego ani też nie idąc na kompromis z własnymi przekonaniami. Stając wobec takiego problemu, winniśmy pamiętać, że istnieje droga pośrednia. [...]Jest to droga sprzeciwu sumienia, który winien być respektowany przez wszystkich, zwłaszcza przez prawodawców [7].
Przypisy
- ↑ Kongregacja Nauki Wiary. Instrukcja o szacunku dla rodzącego się życia ludzkiego i o godności jego przekazywania Donum vitae (22.02.1987), I,1
- ↑ por. Przemówienie do uczestników kongresu Movimento per la vita, 4.12.1982, 4
- ↑ Evangelium Vitae 14
- ↑ Evangelium Vitae 63
- ↑ Evangelium Vitae 14
- ↑ Evangelium Vitae 63
- ↑ Przemówienie do uczestników Międzynarodowego Kongresu Katolickich Położników i Ginekologów, 18.06.2001, 3
Bibliografia
Dzieła Jana Pawła II
- Evangelium Vitae 14; 63;
- Przemówienie: do uczestników kongresu Movimento per la vita: Zasady moralne diagnostyki i terapii prenatalnej, 4.12.1982;
- Przemówienie do uczestników XI Międzynarodowego Kongresu Medycyny Perinatalnej: Trzeba raz jeszcze stwierdzić: każde życie jest święte, 14.04.1988;
- Przemówienie do uczestników Międzynarodowego Kongresu Katolickich Położników i Ginekologów: Całym sercem służcie ludzkiemu życiu, 18.06.2001.
Inne dokumenty Kościoła
- Kongregacja Nauki Wiary. Instrukcja o szacunku dla rodzącego się życia ludzkiego i o godności jego przekazywania Donum vitae (22.02.1987);
- Papieska Rada ds. Duszpasterstwa Służby Zdrowia. Karta Pracowników Służby Zdrowia. Watykan 1995.
Publikacje innych autorów
- R. Otowicz. Etyka życia. Bioetyczny i teologiczny kontekst problematyki życia poczętego. Kraków 1998;
- D. Kornas-Biela. Wokół początku życia ludzkiego. Warszawa 2002.
Wybrane wypowiedzi Jana Pawła II nt. badań prenatalnych
Badania prenatalne, które nie wzbudzają obiekcji moralnych, o ile są podejmowane w celu wskazania ewentualnych terapii, których podjęcia wymaga zdrowie dziecka nie narodzonego, zbyt często dostarczają okazji do zaproponowania i wykonywania przerwania ciąży. Jest to wówczas aborcja eugeniczna, akceptowana przez opinię publiczną o specyficznej mentalności, co do której ustala się błędny pogląd, że jest ona wyrazem wymogów „terapeutycznych”: mentalność ta przyjmuje życie tylko pod pewnymi warunkami, odrzucając ułomność, kalectwo i chorobę.
Należy zwrócić specjalną uwagę na ocenę moralną prenatalnych technik diagnostycznych, które pozwalają na wczesne wykrycie ewentualnych anomalii w organizmie jeszcze nie narodzonego dziecka. W istocie ze względu na złożoność tych technik ich ocena winna być dokładniejsza i bardziej określona. Są one moralnie godziwe, gdy nie stwarzają nadmiernych zagrożeń dla dziecka i dla matki i gdy stosowane są po to, by umożliwić wczesne leczenie lub też by dopomóc w spokojnym i świadomym przyjęciu mającego się narodzić dziecka. Zważywszy jednak, że możliwości leczenia przed narodzeniem są jeszcze dziś ograniczone, nierzadko zdarza się, że techniki te służą mentalności eugenicznej, która dopuszcza selektywne przerywanie ciąży, aby zapobiegać narodzinom dzieci dotkniętych przez różnego rodzaju anomalie. Tego rodzaju mentalność jest haniebna i w najwyższym stopniu naganna, ponieważ rości sobie prawo do mierzenia wartości ludzkiego życia wyłącznie według kryteriów „normalności” i zdrowia fizycznego, otwierając tym samym drogę do uprawomocnienia także dzieciobójstwa i eutanazji.
W rzeczywistości jednak właśnie odwaga i radość, z jaką idą przez życie liczni nasi bracia dotknięci poważnymi upośledzeniami, jeśli zaznają akceptacji i miłości z naszej strony, stanowi niezwykle wymowne świadectwo autentycznych wartości, które kształtują życie i sprawiają, że nawet w trudnych warunkach jest ono cenne samo w sobie i dla innych. Kościół stoi u boku tych małżonków, którzy z wielkim niepokojem i bólem godzą się przyjąć dzieci dotknięte poważnymi upośledzeniami, jest też wdzięczny tym wszystkim rodzinom, które przez adopcję przyjmują dzieci porzucone przez rodziców z powodu kalectwa lub choroby.
Linki zewnętrzne
Hasła w Zintegrowanej Bazie Tekstów Papieskich
