Akt małżeński

Z Centrum Myśli Jana Pawła II - WIKIJP2
Przejdź do nawigacji Przejdź do wyszukiwania
Treść hasła pochodzi z publikacji „Wielka Encyklopedia Nauczania Jana Pawła II”, Polskie Wydawnictwo Encyklopedyczne, Radom 2014
Autor hasła: ks. Piotr KIENIEWICZ MIC

Akt małżeński – akt fizycznego zjednoczenia seksualnego męża z żoną: uczestników przymierza małżeńskiego. Niekiedy redukcjonistycznie mówi się o akcie seksualnym, jednak termin ten wskazuje wyłącznie na fizyczny aspekt ludzkiego działania, pomijając jego wymiar duchowy i charakter oblubieńczy

Akt małżeński w dokumentach kościoła

Akt małżeński jest integralną częścią przymierza małżeńskiego, prowadząc małżonków do pełnej jedności, uzdalniając ich do przekazania daru życia nowej osobie [1]. Zgodnie z nauczaniem zawartym w encyklikach Casti connubii i Humanae vitae przymierze to ma podwójny cel: przekazanie daru życia i umocnienie więzi miłości między małżonkami. Oba cele są komplementarne względem siebie, tak że płodność jest owocem i znakiem miłości małżeńskiej, żywym świadectwem pełnego wzajemnego oddawania się małżonków [2]

Nauczanie Jana Pawła II nt. aktu małżeńskiego

Nauczanie Jana Pawła II na temat aktu małżeńskiego opiera się przede wszystkim na nauczaniu Soboru Watykańskiego II [3], a także Piusa XI (encyklika Casti connubii); szczególny punkt odniesienia stanowi encyklika HV Pawła VI, która stała się podstawą dla części cyklu katechez „Mężczyzną i Niewiastą stworzył ich”.

Papież zwraca uwagę na konieczność oparcia się w rozważaniach nad aktem małżeńskim na integralnej wizji osoby [4]. Ciało jest bowiem środkiem wyrazu nie tylko w wymiarze seksualnym − przez nie wypowiada się cały człowiek. Poprzez akt małżeński człowiek komunikuje swoim ciałem prawdę o wyłącznym charakterze zjednoczenia sakramentalnego i zakorzenieniu go w odwiecznym planie Bożej miłości [5]. Ponieważ akt małżeński jest nie tylko znakiem miłości, ale i płodności osoby, nie może być w sztuczny sposób pozbawiany zdolności do przekazywania daru życia. Odarty z potencjalnej zdolności prokreacji akt seksualny traci swoją wewnętrzną tożsamość, przestaje być znakiem miłości [6], a tym samym przestaje być znakiem wewnętrznego zjednoczenia osób [7]

Podstawowym źródłem zakłamania aktu małżeńskiego jest grzech, nie tylko w wymiarze aktualnym (konkretne grzeszne czyny), ale także ontycznym, gdyż zerwanie więzi z Bogiem przez pierwszych rodziców naruszyło zdolność człowieka do prawdziwej komunikacji z bliźnim – także w akcie małżeńskim [8]. Płodności aktu małżeńskiego nie sprzeciwia się natomiast roztropne wykorzystanie rozpoznanego przez małżonków naturalnego rytmu płodności (poprzez okresową wstrzemięźliwość seksualną), pozwalającego na odpowiedzialne podjęcie powołania rodzicielskiego [9].

Poprzez akt małżeński małżonkowie wypowiadają swoją dojrzałą gotowość macierzyństwa i ojcostwa [10]. Jednocześnie jest to znak pełnego szacunku oddania się jednej osoby drugiej, a zarazem przyjęcia ofiarowanego przez nią daru [11]. W ten sposób akt małżeński staje się obrazem wewnętrznego zjednoczenia, w którym dwoje staje się jednym ciałem [12]. Nie jest on jednak jedynym znakiem, stąd powstrzymywanie się od współżycia – gdy zachodzą po temu ważne racje – ani nie narusza jedności małżeństwa, ani się jej nie sprzeciwia [13]. Trzeba zwrócić uwagę, że płodność miłości małżeńskiej nie zacieśnia się […] tylko do fizycznego rodzenia dzieci, choćby nawet była pojmowana w swym specyficznie ludzkim wymiarze: poszerza się i ubogaca wszelkimi owocami życia moralnego, duchowego i nadprzyrodzonego, jakie ojciec i matka z racji swego powołania winni przekazać w darze dzieciom, a poprzez dzieci, Kościołowi i światu [14].

Wewnętrzne zjednoczenie, leżące u podstaw duchowego znaczenia aktu małżeńskiego, wskazuje na ciężar niewierności małżeńskiej, nazywanej niekiedy zdradą. Takie ujęcie pokazuje, że nawet w ramach małżeństwa możliwa jest „zdrada”; gdy brak wewnętrznej otwartości małżonków na siebie i wierności w miłości, ich fizyczne zjednoczenie staje się kłamstwem [15]. Cudzołóstwo jest grzechem dlatego, ponieważ stanowi złamanie osobowego przymierza mężczyzny i kobiety [16]. Najbardziej dramatycznie niewierność ta objawia się poprzez akt seksualny poza małżeństwem, naruszając wyłączność relacji oblubieńczej [17].

Przypisy

  1. por. Familiaris consortio 14
  2. Familiaris consortio 28; por. Mężczyzną i Niewiastą... s. 459; Donum vitae IIA,1
  3. Konstytucja duszpasterska o Kościele w świecie współczesnym Gaudium et spes 49-51
  4. por. Veritatis splendor 49
  5. por. Mężczyzną i Niewiastą stworzył ich s. 472-473
  6. por. Mężczyzną i Niewiastą stworzył ich s. 473-474
  7. por. Mężczyzną i Niewiastą stworzył ich s. 474
  8. por. Mężczyzną i Niewiastą stworzył ich s. 121
  9. por. tamże
  10. Mężczyzną i Niewiastą stworzył ich s. 498
  11. por. Mężczyzną i Niewiastą stworzył ich s. 498-499
  12. por. Mężczyzną i Niewiastą stworzył ich s. 42-44
  13. por. Mężczyzną i Niewiastą stworzył ich s. 488-489
  14. Familiaris consortio 28
  15. por. Mężczyzną i Niewiastą stworzył ich s. 409-410
  16. Mężczyzną i Niewiastą stworzył ich s. 149
  17. por. Mężczyzną i Niewiastą stworzył ich s. 150-151

Bibliografia

Dzieła Jana Pawła II

Inne dokumenty Kościoła

Publikacje innych autorów

  • T. Styczeń. Ciało jako „znak obrazu Stwórcy”. W: Jan Paweł II. Mężczyzną i niewiastą stworzył ich.
  • Chrystus odwołuje się do „początku”. O Jana Pawła II teologii ciała. Red. T. Styczeń. Lublin 1981;
  • J. Wróbel. Małżeństwo i prokreacja w kontekście zagrożenia AIDS. RTK 38:1990 z. 3.
  • I. Mroczkowski. Osoba i cielesność. Moralne aspekty teologii ciała. Płock 1994;
  • J. Bajda. Etos sakramentu małżeństwa. W: Jan Paweł II. Mężczyzną i niewiastą stworzył ich.
  • Sakrament. O Jana Pawła II teologii ciała. Red. T. Styczeń. Lublin 1998;
  • K. Knotz. Akt małżeński. Kraków 2001;
  • A. Sarmiento. Małżeństwo chrześcijańskie. Podręcznik teologii małżeństwa i rodziny. Kraków 2002;
  • J. Wróbel. Antropologia ludzkiej płciowości: powołanie do życia w komunii prawdy i miłości. W: OCentesimus Annuslić obraz człowieka. Red. P. Morciniec. Opole 2003.