Fidel Castro

Fidel Castro (właść. Fidel Alejandro Castro Ruz) (ur. 1926 Biran) - kubański rewolucjonista i działacz komunistyczny. W 1945 roku ukończył jezuickie kolegium męskie z internatem (odpowiednik liceum) Belem w Hawanie. Absolwent Wydziału Prawa i Dyplomacji na Uniwersytecie Hawańskim. Od początku lat 50. związany z nielegalnymi organizacjami nacjonalistycznymi, następnie zbliżył się do lewicy znajdującej się w opozycji do sprawującego władzę na Kubie rezimu Fulgencio Batisty. Przywódca powstania narodowego, które na początku 1959 roku obaliło rządy Batisty. Od tego czasu, aż do 2006 roku, gdy wycofał się z czynnego zaangażowania w politykę z powodów zdrowotnych, faktyczny dyktator Kuby, sprawujący funkcję przewodniczącego Rady Państwa, szefa rządu, przywódcy Komunistycznej Partii Kuby oraz naczelnego dowódcy sił zbrojnych.

Fidel Castro a Kościół katolicki

Kubański przywódca, w młodości uważający się za katolika, po objęciu władzy w 1959 roku rozpoczął zwalczanie wpływów Kościoła katolickiego na Wyspie . Na początku lat 60. wielu kubańskich księży oskarżono o współpracę z dyktaturą Batisty, aresztowano, a kilkunastu stracono. Zamknięto też ponad 400 katolickich szkół, a własność Kościoła znacjonalizowano. Z kalendarza usunięto wszystkie święta kościelne, łącznie z Bożym Narodzeniem i Wielkanocą. Działania te doprowadziły do ogłoszenia publicznej ekskomuniki Castro przez papieża Jana XXIII w 1962 roku . Według różnych szacunków, do połowy lat 60. władze kubańskie wygnały z kraju bezpowrotnie ponad 200 duchownych . Jednocześnie, władze zakazały katolikom wstępowania do partii komunistycznej i pełnienia urzędów publicznych, jak również wprowadziły do konstytucji zapis o propagowaniu przez aparat państwowy materialistycznego i świeckiego poglądu na świat . W połowie lat 80. Castro zaczął stopniowo stępiać swoje antykościelne stanowisko, udzielając m.in. wywiadu-rzeki brazylijskiemu dominikanowi Frei Betto, określającego się jako zwolennika teologii wyzwolenia. W rozmowie określił się wówczas jako bezwyznaniowy sympatyk chrześcijaństwa, zwracając uwagę na wspólne cechy łączące społeczny wymiar orędzia Ewangelii i komunistyczne dążenia do równości i sprawiedliwości społecznej:

Imię Jezusa Chrystusa było jednym z imion najbardziej mi znanych, swojskich, od czasu, gdy już zaczynałem coś rozumieć, słyszałem je w domu, w szkole, przez całe dzieciństwo i młodość. W ciągu całego mojego życia rewolucjonisty — nawet jeśli, jak już mówiłem, nie doszedłem do wiary religijnej, a cały mój wysiłek, moja uwaga skierowana była na ukształtowanie w sobie wiary politycznej, do której doszedłem poprzez własne przekonania; nie można zresztą własnymi siłami dojść do koncepcji religijnej, ale można własnymi siłami dojść do ugruntowania swoich przekonań politycznych i rewolucyjnych — a więc w ciągu całego życia nigdy nie dostrzegałem na gruncie politycznym i rewolucyjnymi sprzeczności między ideami, które głosiłem, a ideami owego symbolu, owej nadzwyczajnej postaci, tak mi bliskiej od czasu, gdy zacząłem czynić użytek z rozumu. Zwracałem jednak uwagę raczej na rewolucyjne aspekty doktryny chrześcijańskiej i myśli Chrystusa; nieraz w ciągu tych lat miałem okazję mówić o związku, jaki istnieje między myślą chrześcijańską a myślą rewolucyjną.

— Frei Betto, Fidel i religia. Rozowy z bratem Betto, Instytut Wydawniczy PAX, Warszawa, 1986, s.286

W 1992 roku rząd Castro zniósł zakaz uczestnictwa katolików w życiu publicznym Kuby oraz wprowadził formalną wolność religijną w konstytucji. Nie zmieniło to jednak zasadniczo dyskryminującego statusu wiernych na Wyspie.

Fidel Castro a Jan PawełII

Upadek komunizmu w Europie Wschodniej podciął skrzydła systemowi panującemu na Kubie. Stąd zaproszenie do odwiedzenia kraju przez Jana Pawła II, wystosowane przez kubański Episkopat i rząd w drugiej połowie lat 90. powszechnie odczytywano jako wyraz liberalizacyjnych tendencji ze strony rządu w Hawanie oraz zapowiedź pełnej normalizacji stosunków pomiędzy Kubą a Watykanem. Wrażenie to pogłębiła wizyta Fidela Castro w Watykanie 19 listopada 1996 roku . Pierwsza w historii wizyta głowy Kościoła katolickiego na Kubę miała miejsce od 21 do 25 stycznia 1998 roku. W jej trakcie, Jan Paweł II odwiedził m. in. Hawanę, gdzie spotkał się z Castro i odprawił Mszę św. na Placu Rewolucji im Jose Marti, drugie co do wielkości miasto wyspy, Santiago de Cuba oraz miasta Camaguey i Santa Clara. Castro był obecny na wszystkich Mszach papieskich, a w swoich publicznych wystąpieniach w obecności papieża podkreślał wagę jego nauczania społecznego w walce z wykluczeniem ekonomicznym i nędzą w biednych krajach Południa. Wizyta Jana Pawła II nie przyniosła wielkiego przełomu w relacjach państwa i Kościoła, jednakże większość obserwatorów podkreśla, że od momentu spotkania papieża i Castro, sytuacja katolików na Wyspie ulega systematycznemu, choć powolnemu polepszeniu.

Fidel Castro o Janie Pawle II

Spoczywaj w pokoju niestrudzony bojowniku o przyjaźń między ludami, przeciwniku wojen i przyjacielu ubogich. Wysiłki tych wszystkich, którzy pragnęli wykorzystać Twój wielki prestiż i autorytet duchowy przeciwko naszemu narodowi w jego walce z potężnym Imperium (USA - przyp.) spełzły na niczym. Odwiedziłeś nasz kraj w trudnym okresie, lecz mogłeś odczuć nasz szacunek, solidarność ducha i walory moralne naszego narodu, witającego Cię ze szczególnym respektem i uczuciami, ponieważ sam dobrze wiedziałeś, jak należy docenić dobroć i miłość ludzkich istot, towarzyszących Twojemu pielgrzymowaniu po całej Ziemi. Przed powrotem do Rzymu powiedziałeś, że restrykcyjne sankcje nałożone na nasz kraj z zewnątrz są niesprawiedliwe i etycznie nie do zaakceptowania. Słowa te zapewniły Ci wieczną wdzięczność i gorące uczucia wszystkich Kubańczyków składających Ci dzisiaj ostatni hołd. Zostawiłeś nas pogrążonych w bólu, niezapomniany Przyjacielu, lecz mamy nadzieję, że Twoje dzieło będzie trwać nadal.

— wpis F. Castro do księgi kondolencyjnej wystawionej w siedzibie Episkopatu Kuby po śmierci Jana Pawła II, opublikowany w rządowym dzienniku "Granma" 3 kwietnia 2005 roku,

Bibliografia

• Frei Betto, Fidel i religia. Rozowy z bratem Betto, Instytut Wydawniczy PAX, Warszawa, 1986, ISBN 8321108407, tłum. Janina Perlin, Małgorzata Dołgorzewska.
• Diálogos entre Juan Pablo II y Fidel Castro. ISBN 9789875070745.

Linki zewnętrzne

• Spotkanie Fidela Castro i Jana Pawła II w Hawanie w styczniu 1998 roku [dostęp 29.11.2013]