Michaił Gorbaczow: Różnice pomiędzy wersjami
m |
|||
| (Nie pokazano 14 wersji utworzonych przez jednego użytkownika) | |||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
| − | [[Michaił Gorbaczow]] (ros. ''Михаи́л Серге́евич Горбачёв ''), (ur. w 1931 roku w Priwolnoje) - radziecki i rosyjski polityk komunistyczny, sekretarz generalny Komunistycznej Partii Związku Radzieckiego (1985-1991), przewodniczący Rady Najwyższej ZSRR (1989 - 1990), pierwszy i ostatni prezydent ZSRR (1990-1991). Laureat Pokojowej Nagrody Nobla w 1990 roku. Jeden z głównych autorów procesów przemian społeczno-politycznych w ZSRR w drugiej połowie lat 80. XX wieku, nazywanych ''pieriestrojką'' (z ros. ''przebudowa''), które pośrednio doprowadziły do rozpadu imperium sowieckiego i demontażu bloku komunistycznego w Europie Środkowo-Wschodniej. | + | [[Michaił Gorbaczow]] (ros. ''Михаи́л Серге́евич Горбачёв ''), (ur. w 1931 roku w Priwolnoje w ZSRR) - radziecki i rosyjski polityk komunistyczny, sekretarz generalny Komunistycznej Partii Związku Radzieckiego (1985-1991), przewodniczący Rady Najwyższej ZSRR (1989 - 1990), pierwszy i ostatni prezydent ZSRR (1990-1991). Laureat Pokojowej Nagrody Nobla w 1990 roku. Jeden z głównych autorów procesów przemian społeczno-politycznych w ZSRR w drugiej połowie lat 80. XX wieku, nazywanych ''pieriestrojką'' i ''głasnostią'' (z ros. ''przebudowa'' i ''jawność''), które pośrednio doprowadziły do rozpadu imperium sowieckiego i demontażu bloku komunistycznego w Europie Środkowo-Wschodniej. |
| − | |||
| − | == | + | ==Kariera polityczna== |
| − | Gorbaczow | + | Najwyższą władzę na Kremlu objął w marcu 1985 roku po krótkich okresach rządów następców Breżniewa: Jurija Andropowa (1982-1984) i Konstantina Czernienki (1984-1985). Na początku 1987 roku, podczas plenum KC KPZR Gorbaczow zainicjował proces przemian politycznych i gospodarczych zwany ''pieriestrojką''. W ich wyniku, kierownictwo kremlowskie coraz bardziej świadome swojej klęski w globalnym współzawodnictwie politycznym i gospodarczym ze światem zachodnim, usiłowało zracjonalizować politykę ekonomiczną, wprowadzając niektóre elementy gospodarki rynkowej (zwłaszcza poprzez proces uwłaszczenia partyjnej nomenklatury), zwiększyć zakres wolności słowa i swobodnej dyskusji w mediach (''głasnost''), walczyć z korupcją aparatu biurokratycznego i polepszyć relacje z Zachodem przy jednoczesnym zachowaniu władzy politycznej w kraju przez dotychczasową elitę. |
| − | + | Wiosną 1990 roku Gorbaczow był inicjatorem zmian w konstytucji i prawodawstwie sowieckim, które zrezygnowały z przewodniej roli partii w życiu politycznym, zarzuciły promowanie ideologii komunistycznej jako oficjalnej doktryny państwowej oraz zaprzestały propagandy ''światopoglądu naukowego'', co oznaczało wprowadzenie w całym ZSRR pełnej swobody wyznania i zakończenia trwających z różnym nasileniem od czasów rewolucji październikowej urzędowych prześladowań religii. | |
| − | + | Gorbaczow został jako dziecko ochrzczony w Rosyjskiej Cerkwi Prawosławnej. W okresie sowieckim określał się jako ateista. Po upadku ZSRR zaczął publicznie podkreślać swój szacunek wobec religii i wartości duchowych, a w jednym z wywiadów dla prasy zachodniej stwierdził, że jest chrześcijaninem<ref>http://www.telegraph.co.uk/news/worldnews/1582213/Mikhail-Gorbachev-admits-he-is-a-Christian.html</ref>. W 2008 roku Gorbaczow podczas prywatnej wizyty odwiedził bazylikę św. Franciszka z Asyżu<ref>tamże</ref>. | |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | Gorbaczow został jako dziecko ochrzczony w Rosyjskiej Cerkwi Prawosławnej. W okresie sowieckim określał się jako ateista. Po upadku ZSRR zaczął publicznie podkreślać swój szacunek wobec religii i wartości duchowych, a w jednym z wywiadów dla prasy zachodniej stwierdził, | ||
==Związki z Janem Pawłem II== | ==Związki z Janem Pawłem II== | ||
| − | ===Oskarżenia o zaangażowanie w | + | ===Oskarżenia o zaangażowanie w zamach=== |
| − | W 1995 roku włoski tygodnik ''Toscana oggi'' powołując się na doniesienia amerykańskiego dziennikarza śledczego Johna O. Kohlera opublikował treść wewnętrznego dokumentu KC KPZR przyjętego rok po wyborze Karola Wojtyły na papieża, w 1979 roku. Komunikat, którego autentyczności nie potwierdzono do dzisiaj, miał zezwalać tajnym służbom sowieckim na działania operacyjne ''wykorzystujące wszelkie dostępne możliwości, by zapobiec nowemu kierunkowi w polityce, zapoczątkowanemu przez polskiego papieża, a w razie konieczności – sięgające po środki wykraczające poza dezinformację i dyskredytację''. Pod dokumentem miały widnieć podpisy wszystkich ówczesnych członków sowieckiego kierownictwa partii, w tym również Gorbaczowa<ref>http://wiadomosci.wp.pl/kat,1342,title,Gorbaczow-wydal-wyrok-smierci-na-Jana-Pawla-II,wid,9897349,wiadomosc.html?ticaid=111d55</ref><ref>John O. Koehler: "Chodzi o Papieża". Szpiedzy w Watykanie. 2008. ISBN 8324009718</ref>. | + | W 1995 roku włoski tygodnik ''Toscana oggi'' powołując się na doniesienia amerykańskiego dziennikarza śledczego Johna O. Kohlera opublikował treść wewnętrznego dokumentu KC KPZR przyjętego rok po wyborze Karola Wojtyły na papieża, w 1979 roku. Komunikat, którego autentyczności nie potwierdzono do dzisiaj, miał zezwalać tajnym służbom sowieckim na działania operacyjne ''wykorzystujące wszelkie dostępne możliwości, by zapobiec nowemu kierunkowi w polityce, zapoczątkowanemu przez polskiego papieża, a w razie konieczności – sięgające po środki wykraczające poza dezinformację i dyskredytację''. Pod dokumentem miały widnieć podpisy wszystkich ówczesnych członków sowieckiego kierownictwa partii, w tym również Gorbaczowa<ref>http://wiadomosci.wp.pl/kat,1342,title,Gorbaczow-wydal-wyrok-smierci-na-Jana-Pawla-II,wid,9897349,wiadomosc.html?ticaid=111d55</ref><ref>John O. Koehler: "Chodzi o Papieża". Szpiedzy w Watykanie. 2008. ISBN 8324009718</ref>. Zdaniem części amerykańskich i włoskich mediów, kremlowski dokument stanowi jeden z dowodów poszlakowych na zlecenie przez kierownictwo ZSRR fizycznej eliminacji Jana Pawła II. |
| − | + | Inni historycy i dziennikarze specjalizujący się w najnowszej historii twierdzą z kolei, że kierownictwo na Kremlu istotnie dążyło do osłabienia globalnego wpływu postawy i nauczania Jana Pawła II, jednakże teza, iż Biuro Polityczne KPZR oficjalnie przyjęło dokument zezwalający na zgładzenie papieża stanowi nadinterpretację i jest niemożliwa do udowodnienia na podstawie obecnego stanu badań historycznych<ref>http://www.tvn24.pl/wiadomosci-ze-swiata,2/gorbaczow-a-zamach-na-jana-nbsp-pawla-nbsp-ii,56477.html</ref>. | |
Sam Gorbaczow nigdy nie odniósł się publicznie do powyższych doniesień mediów. | Sam Gorbaczow nigdy nie odniósł się publicznie do powyższych doniesień mediów. | ||
===Spotkania w Watykanie=== | ===Spotkania w Watykanie=== | ||
| − | Michaił Gorbaczow był pierwszym i ostatnim w historii najwyższym przywódcą ZSRR, który osobiście został przyjęty w Watykanie przez głowę Kościoła katolickiego. Oficjalna audiencja odbyła się 1 grudnia 1989 roku i stanowiła jeden z punktów programu wizyty sekretarza generalnego KPZR we Włoszech. W czasie audiencji | + | Michaił Gorbaczow był pierwszym i ostatnim w historii najwyższym przywódcą ZSRR, który osobiście został przyjęty w Watykanie przez głowę Kościoła katolickiego. Oficjalna audiencja odbyła się 1 grudnia 1989 roku i stanowiła jeden z punktów programu wizyty sekretarza generalnego KPZR we Włoszech. W czasie audiencji Gorbaczow przekazał Janowi Pawłowi II zaproszenie do odwiedzenia ZSRR. Według różnych relacji, podczas rozmowy Gorbaczow miał podkreślać wspólne, słowiańskie korzenie kulturowe obydwu liderów i zachęcać papieża do wspierania procesu jednoczenia Europy<ref>John O`Sullivan, ''Oni zmienili świat. Prezydent, papież, premier''http://www.amfplus.com.pl/PPPFragmenty4.htm</ref>. |
Po raz drugi przywódcy spotkali się nieoficjalnie w Watykanie rok później, podczas obecności Gorbaczowa w Rzymie. Po odejściu ze stanowisk państwowych, ostatni przywódca ZSRR jeszcze raz prywatnie odwiedził Stolicę Apostolską<ref>http://cnsblog.wordpress.com/2009/12/11/inside-the-john-paul-ii-gorbachev-meeting/</ref>. | Po raz drugi przywódcy spotkali się nieoficjalnie w Watykanie rok później, podczas obecności Gorbaczowa w Rzymie. Po odejściu ze stanowisk państwowych, ostatni przywódca ZSRR jeszcze raz prywatnie odwiedził Stolicę Apostolską<ref>http://cnsblog.wordpress.com/2009/12/11/inside-the-john-paul-ii-gorbachev-meeting/</ref>. | ||
| Linia 36: | Linia 29: | ||
{{Cytat box | {{Cytat box | ||
|cytat =To był niesamowity człowiek. Wielki przywódca duchowy, myśliciel, humanista. Absolutnie postać historyczna nr 1. Na każdy temat, który poruszaliśmy, zawsze miał swój punkt widzenia. Dyskusja z nim była niezwykle interesująca. Rozmawialiśmy też o pieriestrojce i Europie. Europa - mówił - powinna oddychać oboma płucami; Wschód i Zachód powinny być razem. Wasza Świątobliwość - zauważyłem - potwierdza moją myśl o wspólnym europejskim domu. "Tak" - odpowiedział. Mówił, że potrzebny jest nam nowy ład światowy - stabilny, sprawiedliwszy i bardziej humanitarny. Te myśli papieża powtarzam przy każdej okazji na całym świecie. On powinien być wyniesiony na ołtarze. | |cytat =To był niesamowity człowiek. Wielki przywódca duchowy, myśliciel, humanista. Absolutnie postać historyczna nr 1. Na każdy temat, który poruszaliśmy, zawsze miał swój punkt widzenia. Dyskusja z nim była niezwykle interesująca. Rozmawialiśmy też o pieriestrojce i Europie. Europa - mówił - powinna oddychać oboma płucami; Wschód i Zachód powinny być razem. Wasza Świątobliwość - zauważyłem - potwierdza moją myśl o wspólnym europejskim domu. "Tak" - odpowiedział. Mówił, że potrzebny jest nam nowy ład światowy - stabilny, sprawiedliwszy i bardziej humanitarny. Te myśli papieża powtarzam przy każdej okazji na całym świecie. On powinien być wyniesiony na ołtarze. | ||
| − | |źródło =<ref>http://www. | + | |źródło =''Rzeczpospolita'', 21.05.2009<ref>http://www.rp.pl/artykul/308862.html</ref>. |
|width = | |width = | ||
|align = | |align = | ||
| Linia 45: | Linia 38: | ||
Włoski ruch ''Armata Bianca'' (''Biała Armia''), założony w 1973 roku przez kapucyna o. Andrea d'Ascanio, zajmujący się formacją duchową dzieci przygotowujących się do pierwszej komunii świętej, w 1987 roku podjął inicjatywę modlitewną, służącą wypełnieniu obietnic Matki Bożej przekazanej podczas [[objawienia w Fatimie|objawień w Fatimie]] dotyczących nawrócenia Rosji. Jednym z symboli rozpoczęcia procesu takiego nawrócenia miała być właśnie wizyta głowy Kościoła katolickiego na Kremlu. W tej intencji, włoskie dzieci odmawiały modlitwę różańcową oraz podejmowały dobrowolne posty i wyrzeczenia, np. na dłuższy czas rezygnowały z oglądania telewizji. Wysłały również ponad 20 tys. listów do Gorbaczowa z prośbą, aby przyjął on w Moskwie Jana Pawła II<ref>http://www.armatabianca.org/pol/armata/armata_6_4.php</ref>. | Włoski ruch ''Armata Bianca'' (''Biała Armia''), założony w 1973 roku przez kapucyna o. Andrea d'Ascanio, zajmujący się formacją duchową dzieci przygotowujących się do pierwszej komunii świętej, w 1987 roku podjął inicjatywę modlitewną, służącą wypełnieniu obietnic Matki Bożej przekazanej podczas [[objawienia w Fatimie|objawień w Fatimie]] dotyczących nawrócenia Rosji. Jednym z symboli rozpoczęcia procesu takiego nawrócenia miała być właśnie wizyta głowy Kościoła katolickiego na Kremlu. W tej intencji, włoskie dzieci odmawiały modlitwę różańcową oraz podejmowały dobrowolne posty i wyrzeczenia, np. na dłuższy czas rezygnowały z oglądania telewizji. Wysłały również ponad 20 tys. listów do Gorbaczowa z prośbą, aby przyjął on w Moskwie Jana Pawła II<ref>http://www.armatabianca.org/pol/armata/armata_6_4.php</ref>. | ||
| − | + | Poniżej fragment jednego z takich listów do Gorbaczowa: | |
{{Cytat box | {{Cytat box | ||
| − | |cytat =Drogi Panie Gorbaczow! Bardzo pragniemy, żeby zgodził się Pan na wizytę głowy Kościoła katolickiego na ziemi rosyjskiej. Papież przychodzi, jako przyjaciel ludzi i służy Panu Bogu. Proszę nie zamykać przed nim | + | |cytat =Drogi Panie Gorbaczow! Bardzo pragniemy, żeby zgodził się Pan na wizytę głowy Kościoła katolickiego na ziemi rosyjskiej. Papież przychodzi, jako przyjaciel ludzi i służy Panu Bogu. Proszę nie zamykać przed nim drzwi, tylko je otworzyć i przyjąć go. On ma tylko jeden cel: MIŁOŚĆ wśród ludzi. Jesteśmy pewni, że spełnią się nasze nadzieje. Pozdrawiamy Pana serdecznie (Silvio i wszystkie dzieci z Gimnazjum w Bitonto, Bari) |
| − | |źródło =<ref>tamże</ref>. | + | |źródło =Strona internetowa ruchu ''Biała Armia''<ref>tamże</ref>. |
|width = | |width = | ||
|align = | |align = | ||
}} | }} | ||
| − | ===Rozbieżności w | + | ===Rozbieżności w sprawie oceny wydarzeń w Polsce w 1981 roku=== |
W 2011 roku w polskiej prasie codziennej kardynał [[Stanisław Dziwisz]] zdementował twierdzenia wygłoszone przez Gorbaczowa w biograficznym filmie Ewy Ewart ''Gorbaczow-człowiek, który zmienił świat'', iż Jan Paweł II w czasie osobistej rozmowy z radzieckim przywódcą miał usprawiedliwiać decyzję generała [[Wojciech Jaruzelski|Wojciecha Jaruzelskiego]] o wprowadzeniu stanu wojennego w Polsce w 1981 roku i określić Generała jako "polskiego patriotę". Krakowski kardynał stwierdził, że według jego wiedzy, Gorbaczow i Jan Paweł II nigdy nie poruszali podczas swoich spotkań kwestii dotyczących stanu wojennego w Polsce i osoby Jaruzelskiego <ref>http://www.polskatimes.pl/artykul/483372,kardynal-dziwisz-prostuje-slowa-gorbaczowa,id,t.html</ref>. | W 2011 roku w polskiej prasie codziennej kardynał [[Stanisław Dziwisz]] zdementował twierdzenia wygłoszone przez Gorbaczowa w biograficznym filmie Ewy Ewart ''Gorbaczow-człowiek, który zmienił świat'', iż Jan Paweł II w czasie osobistej rozmowy z radzieckim przywódcą miał usprawiedliwiać decyzję generała [[Wojciech Jaruzelski|Wojciecha Jaruzelskiego]] o wprowadzeniu stanu wojennego w Polsce w 1981 roku i określić Generała jako "polskiego patriotę". Krakowski kardynał stwierdził, że według jego wiedzy, Gorbaczow i Jan Paweł II nigdy nie poruszali podczas swoich spotkań kwestii dotyczących stanu wojennego w Polsce i osoby Jaruzelskiego <ref>http://www.polskatimes.pl/artykul/483372,kardynal-dziwisz-prostuje-slowa-gorbaczowa,id,t.html</ref>. | ||
Aktualna wersja na dzień 14:35, 11 lut 2014
Michaił Gorbaczow (ros. Михаи́л Серге́евич Горбачёв ), (ur. w 1931 roku w Priwolnoje w ZSRR) - radziecki i rosyjski polityk komunistyczny, sekretarz generalny Komunistycznej Partii Związku Radzieckiego (1985-1991), przewodniczący Rady Najwyższej ZSRR (1989 - 1990), pierwszy i ostatni prezydent ZSRR (1990-1991). Laureat Pokojowej Nagrody Nobla w 1990 roku. Jeden z głównych autorów procesów przemian społeczno-politycznych w ZSRR w drugiej połowie lat 80. XX wieku, nazywanych pieriestrojką i głasnostią (z ros. przebudowa i jawność), które pośrednio doprowadziły do rozpadu imperium sowieckiego i demontażu bloku komunistycznego w Europie Środkowo-Wschodniej.
Spis treści
Kariera polityczna
Najwyższą władzę na Kremlu objął w marcu 1985 roku po krótkich okresach rządów następców Breżniewa: Jurija Andropowa (1982-1984) i Konstantina Czernienki (1984-1985). Na początku 1987 roku, podczas plenum KC KPZR Gorbaczow zainicjował proces przemian politycznych i gospodarczych zwany pieriestrojką. W ich wyniku, kierownictwo kremlowskie coraz bardziej świadome swojej klęski w globalnym współzawodnictwie politycznym i gospodarczym ze światem zachodnim, usiłowało zracjonalizować politykę ekonomiczną, wprowadzając niektóre elementy gospodarki rynkowej (zwłaszcza poprzez proces uwłaszczenia partyjnej nomenklatury), zwiększyć zakres wolności słowa i swobodnej dyskusji w mediach (głasnost), walczyć z korupcją aparatu biurokratycznego i polepszyć relacje z Zachodem przy jednoczesnym zachowaniu władzy politycznej w kraju przez dotychczasową elitę.
Wiosną 1990 roku Gorbaczow był inicjatorem zmian w konstytucji i prawodawstwie sowieckim, które zrezygnowały z przewodniej roli partii w życiu politycznym, zarzuciły promowanie ideologii komunistycznej jako oficjalnej doktryny państwowej oraz zaprzestały propagandy światopoglądu naukowego, co oznaczało wprowadzenie w całym ZSRR pełnej swobody wyznania i zakończenia trwających z różnym nasileniem od czasów rewolucji październikowej urzędowych prześladowań religii.
Gorbaczow został jako dziecko ochrzczony w Rosyjskiej Cerkwi Prawosławnej. W okresie sowieckim określał się jako ateista. Po upadku ZSRR zaczął publicznie podkreślać swój szacunek wobec religii i wartości duchowych, a w jednym z wywiadów dla prasy zachodniej stwierdził, że jest chrześcijaninem[1]. W 2008 roku Gorbaczow podczas prywatnej wizyty odwiedził bazylikę św. Franciszka z Asyżu[2].
Związki z Janem Pawłem II
Oskarżenia o zaangażowanie w zamach
W 1995 roku włoski tygodnik Toscana oggi powołując się na doniesienia amerykańskiego dziennikarza śledczego Johna O. Kohlera opublikował treść wewnętrznego dokumentu KC KPZR przyjętego rok po wyborze Karola Wojtyły na papieża, w 1979 roku. Komunikat, którego autentyczności nie potwierdzono do dzisiaj, miał zezwalać tajnym służbom sowieckim na działania operacyjne wykorzystujące wszelkie dostępne możliwości, by zapobiec nowemu kierunkowi w polityce, zapoczątkowanemu przez polskiego papieża, a w razie konieczności – sięgające po środki wykraczające poza dezinformację i dyskredytację. Pod dokumentem miały widnieć podpisy wszystkich ówczesnych członków sowieckiego kierownictwa partii, w tym również Gorbaczowa[3][4]. Zdaniem części amerykańskich i włoskich mediów, kremlowski dokument stanowi jeden z dowodów poszlakowych na zlecenie przez kierownictwo ZSRR fizycznej eliminacji Jana Pawła II.
Inni historycy i dziennikarze specjalizujący się w najnowszej historii twierdzą z kolei, że kierownictwo na Kremlu istotnie dążyło do osłabienia globalnego wpływu postawy i nauczania Jana Pawła II, jednakże teza, iż Biuro Polityczne KPZR oficjalnie przyjęło dokument zezwalający na zgładzenie papieża stanowi nadinterpretację i jest niemożliwa do udowodnienia na podstawie obecnego stanu badań historycznych[5].
Sam Gorbaczow nigdy nie odniósł się publicznie do powyższych doniesień mediów.
Spotkania w Watykanie
Michaił Gorbaczow był pierwszym i ostatnim w historii najwyższym przywódcą ZSRR, który osobiście został przyjęty w Watykanie przez głowę Kościoła katolickiego. Oficjalna audiencja odbyła się 1 grudnia 1989 roku i stanowiła jeden z punktów programu wizyty sekretarza generalnego KPZR we Włoszech. W czasie audiencji Gorbaczow przekazał Janowi Pawłowi II zaproszenie do odwiedzenia ZSRR. Według różnych relacji, podczas rozmowy Gorbaczow miał podkreślać wspólne, słowiańskie korzenie kulturowe obydwu liderów i zachęcać papieża do wspierania procesu jednoczenia Europy[6].
Po raz drugi przywódcy spotkali się nieoficjalnie w Watykanie rok później, podczas obecności Gorbaczowa w Rzymie. Po odejściu ze stanowisk państwowych, ostatni przywódca ZSRR jeszcze raz prywatnie odwiedził Stolicę Apostolską[7].
W publicznych wypowiedziach Gorbaczow wielokrotnie podkreślał swój respekt wobec postaci i dokonań Jana Pawła II[8].
Michaił Gorbaczow o Janie Pawle II
Ciekawostki
Inicjatywa Białej Armii
Włoski ruch Armata Bianca (Biała Armia), założony w 1973 roku przez kapucyna o. Andrea d'Ascanio, zajmujący się formacją duchową dzieci przygotowujących się do pierwszej komunii świętej, w 1987 roku podjął inicjatywę modlitewną, służącą wypełnieniu obietnic Matki Bożej przekazanej podczas objawień w Fatimie dotyczących nawrócenia Rosji. Jednym z symboli rozpoczęcia procesu takiego nawrócenia miała być właśnie wizyta głowy Kościoła katolickiego na Kremlu. W tej intencji, włoskie dzieci odmawiały modlitwę różańcową oraz podejmowały dobrowolne posty i wyrzeczenia, np. na dłuższy czas rezygnowały z oglądania telewizji. Wysłały również ponad 20 tys. listów do Gorbaczowa z prośbą, aby przyjął on w Moskwie Jana Pawła II[10].
Poniżej fragment jednego z takich listów do Gorbaczowa:
Rozbieżności w sprawie oceny wydarzeń w Polsce w 1981 roku
W 2011 roku w polskiej prasie codziennej kardynał Stanisław Dziwisz zdementował twierdzenia wygłoszone przez Gorbaczowa w biograficznym filmie Ewy Ewart Gorbaczow-człowiek, który zmienił świat, iż Jan Paweł II w czasie osobistej rozmowy z radzieckim przywódcą miał usprawiedliwiać decyzję generała Wojciecha Jaruzelskiego o wprowadzeniu stanu wojennego w Polsce w 1981 roku i określić Generała jako "polskiego patriotę". Krakowski kardynał stwierdził, że według jego wiedzy, Gorbaczow i Jan Paweł II nigdy nie poruszali podczas swoich spotkań kwestii dotyczących stanu wojennego w Polsce i osoby Jaruzelskiego [12].
Przypisy
- ↑ http://www.telegraph.co.uk/news/worldnews/1582213/Mikhail-Gorbachev-admits-he-is-a-Christian.html
- ↑ tamże
- ↑ http://wiadomosci.wp.pl/kat,1342,title,Gorbaczow-wydal-wyrok-smierci-na-Jana-Pawla-II,wid,9897349,wiadomosc.html?ticaid=111d55
- ↑ John O. Koehler: "Chodzi o Papieża". Szpiedzy w Watykanie. 2008. ISBN 8324009718
- ↑ http://www.tvn24.pl/wiadomosci-ze-swiata,2/gorbaczow-a-zamach-na-jana-nbsp-pawla-nbsp-ii,56477.html
- ↑ John O`Sullivan, Oni zmienili świat. Prezydent, papież, premierhttp://www.amfplus.com.pl/PPPFragmenty4.htm
- ↑ http://cnsblog.wordpress.com/2009/12/11/inside-the-john-paul-ii-gorbachev-meeting/
- ↑ http://www.polskatimes.pl/artykul/486460,ewa-ewart-papiez-jan-pawel-ii-przyjaznil-sie-z-gorbaczowem,id,t.html?cookie=1
- ↑ http://www.rp.pl/artykul/308862.html
- ↑ http://www.armatabianca.org/pol/armata/armata_6_4.php
- ↑ tamże
- ↑ http://www.polskatimes.pl/artykul/483372,kardynal-dziwisz-prostuje-slowa-gorbaczowa,id,t.html
Bibliografia
- Громыко Андрей Андреевич// Зенькович Н.А, Самые закрытые люди. Энциклопедия биографий, ОЛМА-ПРЕСС Звездный мир, 2004. ISBN 5948503429
Linki zewnętrzne
- Nieoficjalny stenogram rozmowy Gorbaczowa i Jana Pawła II w Watykanie w 1989 roku jęz. ang.
- Fragment relacji telewizyjnej ze spotkania Gorbaczowa i Jana Pawła II w Watykanie 1 grudnia 1989 roku [dostęp:13.12.2013]
- Międzynarodowa Fundacja Badań Społecznych, Gospodarczych i Politologicznych Gorbachev-Fond
