Tadeusz Kudliński

Tadeusz Kudliński (ur. 10 listopada 1898 w Krakowie, zm. 8 października 1990 tamże) krytyk teatralny, prozaik, publicysta. Udział w I wojnie światowej oraz wojnie polsko-rosyjskiej. Więziony w czasie okupacji hitlerowskiej, po wojnie więziony w latach 1948-55. Wykształcenie prawnicze, tytuł doktora prawa na Uniwersytecie Jagiellońskim (1923). W latach 30-tych był Rajcą Miejskim, członkiem Komisji Teatralnej Zarządu Miasta Krakowa, redagował "Gazetę literacką". Jak wspomina jego córka, był prawdziwym animatorem. Tworzył, organizował, inicjował. Twórca Teatralnego Studia 39 (Konfraterni Teatralnej). Po 1945 r. wykładał w Krakowskiej Szkole teatralnej, był współtwórcą Teatru Rapsodycznego, organizował akcję Teatru Młodzieżowego, był organizatorem Klubu Miłośników Teatru, wykładał w Uniwersytecie Ludowym w Wierzchosławicach, publikował w "Tygodniku Powszechnym" i "Dzienniku Polskim", współpracował z Teatrem Kolejarza, z Teatrem "38" Waldemara Krygiera, z Teatrem "STU" Krzysztofa Jasińskiego. Członek Towarzystwa Kultury Teatralnej, "PEN-Clubu", Związku Literatów, S.E.C-u, ITI. Otrzymał m.in. Srebrny Wawrzyn Polskiej Akademii Literatury w 1936 r., Krzyż Kawalerski OOP, Złotą Nagrodę M. Krakowa, Złotą Odznakę działacza Kultury. Autor m.in. książek: "Smak świata", "Wygnańcy Ewy", "Rumieńce wolności", "Uroki", "Dziedzictwo zemsty", "Świętokradca", "Gniew o Szoszannę", "Montelupa", "Starość nie radość", "Rodowód Polskiego Teatru", "Vademecum teatromana" i inne. Rada Miasta Krakowa w uznaniu jego zasług nazwała jego imieniem uliczkę, przecznicę z ul. Królowej Jadwigi do ul. Piastowskiej.

Związki z Karolem Wojtyłą

Karol Wojtyła zgłasza się na zajęcia teatralne Studia 39, którego organizatorem był właśnie Tadeusz Kudliński. W 1938 r. bierze udział w przygotowywanym przez to Studio spektaklu "Kawaler księżycowy', w którym gra rolę byka.

Kudliński należy do podziemnej organizacji niepod­ległościowej o programie katolickim - "Unia". W ramach prac kon­spiracyjnych - ogniskujących się również wokół problemów kultu­ralnych - w oparciu o grupę byłych uczestników Studia 39, wśród których znalazł się również Karol Woj­tyła - inicjuje Tadeusz Kudliński powstanie Zespołu Teatru Sło­wa. Kierownictwo tej podziemnej placówki, z czasem nazwanej Te­atrem Rapsodycznym, obejmuje sprowadzony do Krakowa dr Mieczys­ław Kotlarczyk. Sam Kudliński opisał: "W zacnym zespole rapsodycznym nie pełnię żadnej funkcji godnej uwagi, czego wyrazem brak mego nazwiska na afiszach. Jestem w tym zespole czymś w rodzaju grymaśnika, a więc formacji wybitnie prywatnej i ochotniczej, która od pięciu lat, na gorąco, po każdej premierze, albo wypowiada swój zachwyt, albo też grymasi wybrednie."

W 1942 r. gdy Karol Wojtyła zastanawiał się nad wstąpieniem do zakonu karmelitów Kudliński odbył z nim rozmowę podczas której starał się go odwieść od tego zamiaru. Opisuje to tak: "Przyjaciele Karola zdradzili mi, że postanowił on zamknąć się w klasztorze - i to ścisłej obserwancji, bo u karmelitów bosych. Mimo mego religijnego nastawienia nie wydała mi się ta decyzja trafna, sądziłem, że jest odruchem młodzieńczym zbyt pochopnym i skrajnym. Wszak poznałem już literackie i artystyczne - a nieprzeciętne uzdolnienia Karola, toteż jego chęć odcięcia się od życia i sztuki oceniłem jako marnotrawienie darów Bożych. Tak też argumentowałem, zaprosiwszy Karola na dłuższą rozmowę i próbując wybić mu z głowy klasztorne intencje. (...) Karol nie poddał się mym argumentom, ustąpił na tyle, że zrezygnował z izolacji klasztornej, a wstąpił niebawem do konspiracyjnego seminarium duchownego."

Wspomnienia o Karolu Wojtyle

• "Wojtyła występował w orszaku zodiakalnym, a ponieważ dysponował dobrym głosem i pewnością wystąpienia, przeznaczyliśmy go na pierwsze wejście w przestawieniu i wygłoszenie pierwszych słów tekstu. Miało to niemałe znaczenie na tle amatorskiego debiutu zespołu i połączonej z nim tremy."
• "... Karol Wojtyła (...) przedstawił mi wspomniany już dramat o bracie Albercie Chmielowskim. Nie przyszło mi wtedy na myśl, że wybór tego tematu prognozował już problem własny Karola, problem zerwania z artyzmem na rzecz wyższych powołań, który go zapewne już nurtował."
• "Kotlarczyk przejął ode mnie inicjatywę i stworzył zespół, którego filarem był Wojtyła - bardzo bliski ideom teatralnym nowego kierownika. (...) Trudno byłoby nie dostrzec tej teatralnej i rapsodycznej przeszłości w zewnętrznej postawie przy przemówieniach i wystąpieniach Ojca Świętego."
• "Karol przyrzekł sobie nie imać się pióra literackiego, póki nie skończy studiów i nie zostanie wyświęcony. A więc zamiar odcięcia się od pokus artystycznych był stanowczy i należało go uszanować. Myślę, że to bardzo istotny szczegół charakteru i postawy Karola, świadectwo prawdziwego powołania."

Bibliografia

Andrzej Hausbrandt, Lekcja teatru Tadeusza Kudlińskiego, Wydawnictwo Literackie, Kraków 1984