Więźniowie
Treść hasła pochodzi z publikacji „Wielka Encyklopedia Nauczania Jana Pawła II”, Polskie Wydawnictwo Encyklopedyczne, Radom 2014 Autor hasła: Jerzy Woźniak
Więźniowie – ludzie przebywający w zakładzie karnym, którzy przed wyrokiem określani są jako "tymczasowo aresztowani", a po wyroku "skazani".
Obecnie w Polsce problematykę postępowania karnego i wykonywania kary regulują z 1997 roku – Kodeks karny, Kodeks postępowania karnego, Kodeks karny wykonawczy, które określają prawa i obowiązki tymczasowo aresztowanego, jak i skazanego.
Spis treści
Nauczanie Kościoła nt. więźniów
Stary Testament przekazuje naukę o opiece Bożej nad więźniami: "Bo Pan wysłuchuje biednych i swoimi więźniami nie gardzi" [1]. Bóg jako obrońca więźniów zapowiada im wolność: "przyjdę (...), aby rzec więźniom »Wyjdźcie na wolność!«" [2]; "Także ze względu na krew przymierza zawartego z tobą wypuszczę więźniów twoich z bezwodnej cysterny" [3].
Nowy Testament podaje informacje o tym, że Jezus Chrystus umiera jako więzień, zostaje skazany na śmierć przez Żydów i Rzymian, umiera przybity do krzyża wśród dwóch więźniów, z których jeden nawrócił się i przeszedł do historii jako Dobry Łotr [4]. Ponadto Nowy Testament przedstawia sylwetki znaczących postaci, które były uwięzione i w więzieniu zakończyły swój żywot – św. Jan Chrzciciel, św. Piotr, św. Paweł. Chrześcijanie zachęceni słowami Jezusa Chrystusa, aby odwiedzać więźniów [5], odznaczali się troską o dusze i ciała więźniów.
Po edykcie mediolańskim (313 rok) Kościół zaczął wywierać większy wpływ na prawodawstwo państwowe i na całe życie publiczne. Pomocą dla więźniów było wstawiennictwo u władz świeckich przyznane biskupom w IV wieku. Na złagodzenie kary miały wpływ także instytucje azylu kościelnego i udzielanie z okazji Wielkanocy darowania częściowej lub całkowitej kary.
W średniowieczu kościelna dyscyplina pokutna była uważana za alternatywną formę kary. Ponadto istniały kościelne sądy, kary pokutne i areszty klasztorne. Zamiast duszpasterstwa więziennego wyzwoliło się wiele dobrowolnych inicjatyw świeckich. Na uwagę zasługuje powstanie zakonów i stowarzyszeń troszczących się o wykup niewolników i jeńców wojennych oraz udzielających pomocy materialnej.
W czasach reformacji pojawiły się kościelne przepisy o duszpasterstwie wśród uwięzionych.
Dopiero w okresie po II wojnie światowej, w związku z rozwojem psychologii pastoralnej, zwraca się bardziej uwagę na duszpasterstwo więzienne. Pytanie o osobistą motywację do pracy w więzieniu nabrało większego znaczenia, jak również pytanie o relację między troską materialną a duchową o więźniów. Obecnie istnieją dwie międzynarodowe organizacje skupiające kapelanów więziennych: zrzeszająca naczelnych katolickich kapelanów więziennictwa wszystkich krajów świata (od roku 1974, w Londynie) o nazwie International Commission of Catholic Prison Chaplaincies (ICCPC) oraz obejmująca protestanckich kapelanów więziennych International Prison Chaplains Association (IPCA).
