Konklawe 14-16 X 1978: Różnice pomiędzy wersjami

Z Centrum Myśli Jana Pawła II - WIKIJP2
Przejdź do nawigacji Przejdź do wyszukiwania
Linia 44: Linia 44:
 
|cytat =Polak został papieżem. Wielkie to wydarzenie dla narodu polskiego i duże komplikacje dla nas.
 
|cytat =Polak został papieżem. Wielkie to wydarzenie dla narodu polskiego i duże komplikacje dla nas.
 
|źródło =tamże<ref>tamże</ref>.
 
|źródło =tamże<ref>tamże</ref>.
 +
|width =
 +
|align =
 +
}}
 +
 +
Władze PRL wystosowały oficjalną depeszę gratulacyjną do Watykanu 18 października 1978 roku. Sygnowali ją Edward Gierek, Piotr Jaroszewicz oraz pełniący wówczas funkcję przewodniczącego Rady Państwa (kolektywnego najwyższego organiu władzy wykonawczej w Polsce) prof. [[Henryk Jabłoński]]. W nocie czytamy m.in:
 +
 +
{{Cytat box
 +
|cytat =Doniosła decyzja kardynalskiego konklawe sprawia Polsce wielką satysfakcję. Na tronie papieskim po raz pierwszy w dziejach jest syn polskiego narodu budującego w jedności i współdziałaniu wszystkich obywateli wielkość i pomyślność swej socjalistycznej Ojczyzny.
 +
|źródło =serwis Interia, 15 października 2008<ref>http://fakty.interia.pl/raport-papiez-30-rocznica/news-prasa-prl-o-wyborze-karola-wojtyly-na-papieza,nId,848170</ref>.
 +
|width =
 +
|align =
 +
}}
 +
 +
Tego samego dnia, utrzymane w lakonicznym, dyplomatycznym stylu depesze gratulacyjne nadesłały do Watykanu władze innych państw bloku wschodniego. Krótka nota gratulacyjna z Moskwy sygnowana była nie przez sekretarza generalnego KPZR Leonida Breżniewa, lecz niższego w kremlowskiej hierarchii szefa dyplomacji ZSRR [[Andriej Gromyko|Andrieja Gromykę]], co wielu sowietologów na Zachodzie odczytało jako wyraz dezaprobaty kierownictwa ZSRR wobec osoby nowego biskupa Rzymu. Prasa krajów bloku sowieckiego poświęciła wyborowi Jana Pawła II zazwyczaj krótkie, kilkuzdaniowe notki informacyjne.
 +
 +
W kolejnych dniach, fragmenty pierwszego radiowego i telewizyjnego orędzia nowego papieża ''Urbi et orbi'' (łac. ''Do Miasta i świata'') wygłoszonego przez Jana Pawła II dzień po wyborze na Stolicę Piotrową przedrukowały największe polskie gazety codzienne.
 +
 +
Wśród polskich tygodników najwięcej miejsca wyborowi papieża poświęcił krakowski [[Tygodnik Powszechny]], którego ówczesny redaktor naczelny [[Jerzy Turowicz]] był oficjalnym korespondentem pisma podczas październikowego konklawe.
 +
 +
==Wspomnienia świadków konklawe==
 +
 +
Ks. [[Adam Boniecki]], w 2008 roku pełniący funkcję redaktora naczelnego Tygodnika Powszechnego wspominał dni konklawe i wyboru Jana Pawła II:
 +
 +
{{Cytat box
 +
|cytat =Około osiemnastej (16 października 1978 - przyp.) wróciłem do mego mieszkania na peryferiach Krakowa i natychmiast włączyłem radio nastawione na Watykan. Czekaliśmy na wybór następcy Jana Pawła I. Usłyszałem niewyraźny gwar tłumu i wysoki głos w nagle zaległej ciszy: "Annuntio vobis gaudium magnum, habemus papam - Eminentissimum ac Reverendissimum Dominum, Dominum... Carolum (wymówił "Carlum", a z wymówieniem nazwiska miał wyraźny kłopot) Sanctae Romanae Ecclesiae Cardinalem Wojtyla, qui sibi nomen imposuit Ioannem Paulum Secundum!". Fajka, którą trzymałem w zębach, wypadła na podłogę i wypaliła dziurę w mokiecie. Tak jak stałem, wybiegłem z domu. Z daleka słychać było dostojne dźwięki "Zygmunta". Moim małym fiatem pomknąłem do mieszkania, w którym miała być nagrywana telefoniczna korespondencja Jerzego Turowicza z Rzymu. Była tam już cała redakcja w komplecie.
 +
 +
Byliśmy w stanie upojenia. Wiedzieliśmy, że coś się kończy i coś nowego się zaczyna. Myśląc tak, nie myśleliśmy o Kościele, ale o Polsce i o naszym socjalistycznym bloku. W moim odczuciu było to wyjście z nieistnienia do istnienia; otwarcie drzwi ciemnicy, w której siedzieliśmy. Traktowani przez świat w najlepszym razie z życzliwym współczuciem, często z politowaniem, odcięci od innych szczelnymi granicami, systemem paszportowym i cenzurą, pilnowani przez aparat bezpieczeństwa, teraz - tak to czułem - stanęliśmy w uchylonych drzwiach, przez które wpada światło.
 +
A do tego dochodziło cudowne uczucie dumy, że to nasz arcybiskup i nasz przyjaciel, ktoś nam od lat tak bliski... Słuchaliśmy łamiącego się ze wzruszenia głosu Jerzego Turowicza. Potem należało działać. Mieliśmy dzień i noc na przygotowanie numeru papieskiego. Krzysztof Kozłowski, zastępca redaktora naczelnego, rozdzielił zadania. O świcie pojechałem do Wadowic. Numer papieski wyszedł całkiem nieźle
 +
 +
Czy myśmy się spodziewali? Owszem, ks. Stanisław Dziwisz przed wyjazdem dawał do zrozumienia, że taka ewentualność wchodzi w grę. Ks. Mieczysław Maliński, prof. Stefan Swieżawski od dawna przepowiadali ten wybór. Tak, ale te przewidywania do ich realizacji miały się jak możliwość wygranej w toto-lotka do faktycznej wygranej.
 +
|źródło =''Tygodnik Powszechny'', 14 października 2008<ref>http://tygodnik.onet.pl/wlasnym-glosem/numer-papieski/cxt2j</ref>.
 
|width =
 
|width =
 
|align =
 
|align =

Wersja z 13:29, 23 sty 2014

Konklawe 14-16 X 1978 roku wybór przez członków Kolegium Kardynalskiego nowego, 264 papieża rzymskiego, zarządzony w okresie sedewakancji (od łac. okresu opustoszenia tronu papieskiego) po nagłej śmierci Jana Pawła I na atak serca 28 września 1978 roku. Zakończyło się wyborem kardynała i metropolity Krakowa Karola Wojtyły w ósmym głosowaniu w poniedziałek 16 października 1978 roku w godzinach popołudniowych. Nowo wybrany papież przyjął imię Jan Paweł II, co wprost nawiązywało do zamiaru kontynuowania dzieła trzech poprzedników: Jana Pawła I, Pawła VI i Jana XXIII. Publiczne ogłoszenie wyboru symbolizowane przez tradycyjne ukazanie się białego dymu z komina Kaplicy Sykstyńską i bicie dzwonów Bazyliki św. Piotra nastąpiło około godz. 18:18 czasu rzymskiego. Około pół godziny później nowy papież pojawił się na balkonie Bazyliki św. Piotra i wygłosił swoje pierwsze słowa do rzesz wiernych zgromadzonych na Placu św. Piotra.

Okoliczności zwołania konklawe

Październikowa elekcja papieża była już drugą w 1978 roku po tzw. sierpniowym konklawe w dniach 25-26 sierpnia, zarządzonym po śmierci Pawła VI 6 sierpnia 1978 roku. Po jednym z najkrótszych w historii nowożytnego Kościoła katolickiego pontyfikatów wybranego w sierpniu Jana Pawła I (trwającym 33 dni) konieczne było ponowne zwołanie konklawe. Październikowa elekcja była zarazem drugą, w której uczestniczył kardynał Wojtyła.

W wyborze wzięło udział 111 kardynałów. Trzech z nich było mianowanych jeszcze przez papieża Piusa XII, ośmiu przez Jana XXIII, a stu przez Pawła VI.

Przebieg elekcji

Papabile

Według relacji prasowych i wspomnień uczestników, za najważniejszych papabile (z wł. potencjalnych kandydatów do godności papieskiej) uchodzili podczas październikowego konklawe kardynałowie Giuseppe Siri z Genui, Giovanni Benelli z Florencji, a także Sebastiano Baggio z włoskiej diecezji Velletri. Pierwszy z kardynałów cieszył się życzliwością ze strony środowisk bliskich tradycjonalistom, sceptycznych wobec zmian w Kościele katolickim które nastąpiły po zakończeniun Soboru Watykańskiego II. Z kolei z kard. Benellim nadzieje wiązało liberalne skrzydło Kościoła.

Relacje o przebiegu głosowań

Według nieoficjalnych relacji uczestników październikowego konklawe, w pierwszych głosowaniach kardynałowie nie brali pod uwagę kandydatur spoza Włoch, a główna rywalizacja przebiegała pomiędzy zwolennikami kardynałów Siriego i Benelliego. 15 października poparcie dla obydwu zaczęło jednak spadać i wśród elektorów pojawiły się nazwiska kard. Johannesa Willebrandsa z Holandii i Franza Koeniga z Wiednia. Sam Koenig miał jednak uchylać się od chęci przyjęcia godności i wskazał na postać metropolity Krakowa kard. Wojtyły[1].

Elekcja kardynała Wojtyły miała miejsce w ósmym głosowaniu, około godziny 16:30. Wojtyła niezwłocznie przyjął decyzję Kolegium Kardynalskiego. Był to pierwszy od 1522 roku wybór na Stolicę Apostolską papieża spoza Włoch.

Pierwsze słowa Jana Pawła II. Papież z dalekigo kraju

Tuż przed godziną 19:00 po ogłoszeniu przez kardynała Pericle Feliciego na balkonie Bazyliki św. Piotra zwyczajowej formuły w języku łacińskim: Annuntio vobis gaudium magnum! Habemus Papam! Eminentissimum ac Reverendissimum Dominum, Carolum Sanctae Romanae Ecclesiae Cardinalem Wojtyla! qui sibi nomen imposuit Ioannis Pauli Secundi! (Zwiastuję Wam radość wielką! Mamy Papieża! Najczcigodniejszego i Najprzewielebniejszego Pana, Karola, Świętego Rzymskiego Kościoła kardynała Wojtyłę, który przyjął imię Jan Paweł II) nowy papież skierował w języku włoskim swoje pierwsze słowa do prawie 200 tys. wiernych zgromadzonych na Placu św. Piotra, którzy oczekiwali na wynik konklawe.

Niech będzie pochwalony Jezus Chrystus! Najdrożsi Bracia i Siostry! Jesteśmy jeszcze wszyscy pogrążeni w bólu po śmierci naszego umiłowanego papieża Jana Pawła I. I oto najprzewielebniejsi kardynałowie powołali nowego Biskupa Rzymu. Wezwali go z dalekigo krajju...dalekiego, lecz zawsze tak bliskiego przez wspólnotę w wierze i tradycji chrześcijańskiej. Obawiałem się przyjąć ten wybór, ale uczyniłem to w duchu posłuszeństwa względem naszego Pana Jezusa Chrystusa i z całkowitą ufnością względem Jego Matki, Najświętszej Maryi Panny. Nie wiem, czy potrafię wyrazić się jasno w waszym...naszym języku włoskim. Jeżeli się pomylę, to mnie poprawicie. I tak staję przed wami wszystkimi, aby wzynać naszą wspólną wiarę, naszą nadzieję, naszą ufność pokładaną w Matce Chrystusa i Kościoła, a także, aby rozpocząć na tej drodze historii i Kościoła z pomocą Boga i z pomocą ludzi.
Nauczanie papieskie, t. 1, 1978, s. 1[2].


Reakcje na wybór Jana Pawła II

Wiadomość o wyborze kard. Wojtyły na papieża dotarła do Polski 16 pażdziernika w okolicach godziny 21:00, głównie dzięki zagranicznym rozgłośniom radiowym. W godzinach wieczornych w wielu polskich kościołach zaczęły bić dzwony, a wokół świątyń dało się zaobserwować spontaniczne gromadzenie się przechodniów. Oficjalne komunikaty Polskiej Agencji Prasowej, datowane już na godzinny poranne 17 października, opublikowano w nocy z poniedziałku na wtorek 16/ 17 października. We wtorkowych wydaniach największych ówczesnych gazet (Trybuna Ludu, Żołnierz Wolności, Życie Warszawy, Ekspres Wieczorny, wiadomość o wyborze papieża-Polaka ukazały się krótkiej formie na ich pierwszych stronach. Z dzienników, najwięcej miejsca wyborowi papieża poświęciło 17 października Słowo Powszechne, wydawane przez Stowarzyszenie "PAX", skupiające część środowisk katolików świeckich współpracujących z władzami PRL.

W nocy z 16 na 17 października pod wpływem wydarzeń, w gmachu warszawskiego Domu Partii odbyło się zwołane spontanicznie spotkanie głównych członków Biura Politycznego KC PZPR, w którym uczestniczyli m. in. Edward Gierek, premier Piotr Jaroszewicz, Stanisław Kania, Stefan Olszowski, Andrzej Werblan, Jerzy Łukaszewicz, Józef Czyrek oraz szef Urzędu ds. Wyznań Kazimierz Kąkol. Według relacji historyków i niektórych uczestników tego spotkania, Józef Czyrek miał wygłosić słynne zdanie:

Zastanówmy się ... Ostatecznie lepszy Wojtyła jako Papież tam, niż jako Prymas tu.
— wspomnienie K. Kąkola; w: Komuniści i Kościół w Polsce (1945-1989), Kraków 2003[3].


O samym wyborze Wojtyły na papieża poinformował I sekretarza KC PZPR Edwarda Gierka telefonicznie Stanisław Kania. W rozmowie miały paść słowa Kani:

Polak został papieżem. Wielkie to wydarzenie dla narodu polskiego i duże komplikacje dla nas.
— tamże[4].


Władze PRL wystosowały oficjalną depeszę gratulacyjną do Watykanu 18 października 1978 roku. Sygnowali ją Edward Gierek, Piotr Jaroszewicz oraz pełniący wówczas funkcję przewodniczącego Rady Państwa (kolektywnego najwyższego organiu władzy wykonawczej w Polsce) prof. Henryk Jabłoński. W nocie czytamy m.in:

Doniosła decyzja kardynalskiego konklawe sprawia Polsce wielką satysfakcję. Na tronie papieskim po raz pierwszy w dziejach jest syn polskiego narodu budującego w jedności i współdziałaniu wszystkich obywateli wielkość i pomyślność swej socjalistycznej Ojczyzny.
— serwis Interia, 15 października 2008[5].


Tego samego dnia, utrzymane w lakonicznym, dyplomatycznym stylu depesze gratulacyjne nadesłały do Watykanu władze innych państw bloku wschodniego. Krótka nota gratulacyjna z Moskwy sygnowana była nie przez sekretarza generalnego KPZR Leonida Breżniewa, lecz niższego w kremlowskiej hierarchii szefa dyplomacji ZSRR Andrieja Gromykę, co wielu sowietologów na Zachodzie odczytało jako wyraz dezaprobaty kierownictwa ZSRR wobec osoby nowego biskupa Rzymu. Prasa krajów bloku sowieckiego poświęciła wyborowi Jana Pawła II zazwyczaj krótkie, kilkuzdaniowe notki informacyjne.

W kolejnych dniach, fragmenty pierwszego radiowego i telewizyjnego orędzia nowego papieża Urbi et orbi (łac. Do Miasta i świata) wygłoszonego przez Jana Pawła II dzień po wyborze na Stolicę Piotrową przedrukowały największe polskie gazety codzienne.

Wśród polskich tygodników najwięcej miejsca wyborowi papieża poświęcił krakowski Tygodnik Powszechny, którego ówczesny redaktor naczelny Jerzy Turowicz był oficjalnym korespondentem pisma podczas październikowego konklawe.

Wspomnienia świadków konklawe

Ks. Adam Boniecki, w 2008 roku pełniący funkcję redaktora naczelnego Tygodnika Powszechnego wspominał dni konklawe i wyboru Jana Pawła II:

Około osiemnastej (16 października 1978 - przyp.) wróciłem do mego mieszkania na peryferiach Krakowa i natychmiast włączyłem radio nastawione na Watykan. Czekaliśmy na wybór następcy Jana Pawła I. Usłyszałem niewyraźny gwar tłumu i wysoki głos w nagle zaległej ciszy: "Annuntio vobis gaudium magnum, habemus papam - Eminentissimum ac Reverendissimum Dominum, Dominum... Carolum (wymówił "Carlum", a z wymówieniem nazwiska miał wyraźny kłopot) Sanctae Romanae Ecclesiae Cardinalem Wojtyla, qui sibi nomen imposuit Ioannem Paulum Secundum!". Fajka, którą trzymałem w zębach, wypadła na podłogę i wypaliła dziurę w mokiecie. Tak jak stałem, wybiegłem z domu. Z daleka słychać było dostojne dźwięki "Zygmunta". Moim małym fiatem pomknąłem do mieszkania, w którym miała być nagrywana telefoniczna korespondencja Jerzego Turowicza z Rzymu. Była tam już cała redakcja w komplecie.

Byliśmy w stanie upojenia. Wiedzieliśmy, że coś się kończy i coś nowego się zaczyna. Myśląc tak, nie myśleliśmy o Kościele, ale o Polsce i o naszym socjalistycznym bloku. W moim odczuciu było to wyjście z nieistnienia do istnienia; otwarcie drzwi ciemnicy, w której siedzieliśmy. Traktowani przez świat w najlepszym razie z życzliwym współczuciem, często z politowaniem, odcięci od innych szczelnymi granicami, systemem paszportowym i cenzurą, pilnowani przez aparat bezpieczeństwa, teraz - tak to czułem - stanęliśmy w uchylonych drzwiach, przez które wpada światło. A do tego dochodziło cudowne uczucie dumy, że to nasz arcybiskup i nasz przyjaciel, ktoś nam od lat tak bliski... Słuchaliśmy łamiącego się ze wzruszenia głosu Jerzego Turowicza. Potem należało działać. Mieliśmy dzień i noc na przygotowanie numeru papieskiego. Krzysztof Kozłowski, zastępca redaktora naczelnego, rozdzielił zadania. O świcie pojechałem do Wadowic. Numer papieski wyszedł całkiem nieźle

Czy myśmy się spodziewali? Owszem, ks. Stanisław Dziwisz przed wyjazdem dawał do zrozumienia, że taka ewentualność wchodzi w grę. Ks. Mieczysław Maliński, prof. Stefan Swieżawski od dawna przepowiadali ten wybór. Tak, ale te przewidywania do ich realizacji miały się jak możliwość wygranej w toto-lotka do faktycznej wygranej.
Tygodnik Powszechny, 14 października 2008[6].


Przypisy