Pius XII

Z Centrum Myśli Jana Pawła II - WIKIJP2
Przejdź do nawigacji Przejdź do wyszukiwania

Pius XII (imię świeckie: Eugenio Giovanni Pacelli) (ur. w 1876 w Rzymie, zm. w 1958 roku w Castel Gandolfo we Włoszech) - włoski duchowny katolicki, 260. papież Kościoła katolickiego. W ostatnim roku życia i pontyfikatu mianował Karola Wojtyłę biskupem tytularnym Ombrii i biskupem pomocniczym Krakowa. Konsekracja biskupia Wojtyły odbyła się w katedrze na Wawelu na kilkanaście dni przed śmiercią Piusa XII.

Najważniejsze informacje biograficzne

Pochodził z arystokracji rzymskiej, od lat blisko związanej ze Stolicą Apostolską. Po maturze w 1894 roku wstąpił do seminarium duchownego. Święcenia kapłańskie otrzymał w 1899 roku. W 1902 roku obronił doktorat z prawa kanonicznego i rozpoczął pracę w watykańskim Sekretariacie Stanu. W 1917 roku otrzymał święcenia biskupie i został mianowany nuncjuszem apostolskim w Bawarii, która do 1918 roku utrzymywała własne przedstawicielstwo dyplomatyczne w Watykanie. Trzy lata później, bp Pacelli objął nuncjaturę apostolską w Berlinie. W 1929 roku mianowany kardynałem, a rok później watykańskim Sekretarzem Stanu, odpowiadającym za dyplomatyczne kontakty Stolicy Apostolskiej.

W 1933 roku przyczynił się do podpisania konkordatu z władzami III Rzeszy.

2 marca 1939 roku, po śmierci Piusa XI wybrany następcą św. Piotra podczas jednodniowego konklawe[1].

Podczas II wojny światowej udzielał wsparcia kilku tysiącom Żydów, którzy za jego wiedzą schronili się na terenie Watykanu[2]. Z uwagi na delikatną sytuację katolików w krajach okupowanych przez hitlerowców i samych Niemczech, starał się podczas wojny prowadzić ostrożną politykę dyplomatyczną. Z biegiem czasu i odkrywaniem kolejnych nieznanych dokumentów widać jednak, że podejmował wiele skutecznych działań na rzecz wszystkich ofiar wojny[3].

Ogłosił 40 encyklik. Na początku lat 50. dokonał zmian liturgicznych, dopuszczających wieczorną celebrację Mszy św. i skracających do trzech godzin długość postu eucharystycznego przed przyjęciem Komunii. Zreformował liturgię Triduum Paschalnego oraz zezwolił na szersze używanie języków narodowych w liturgiach sakramentów.

W 1950 roku ogłosił dogmat o Wniebowzięciu Najświętszej Marii Panny.

Pius XII a Jan Paweł II

Papież-Polak wielokrotnie nawiązywał w swoim nauczaniu do teologicznego i etycznego dorobku swojego poprzednika, sformułowanego w dokumentach ogłoszonych za czasów pontyfikatu w latach 1939-1952. Już podczas pierwszej pielgrzymki do Ojczyzny w 1979 roku Jan Paweł II wspomniał w Częstochowie , że w 1957 roku Pius XII poświęcił kopię Obrazu Matki Bożej Jasnogórskiej[4].

W liście apostolskim Tertio millennio adveniente z 2000 roku Jan Paweł II wyraźnie zwrócił uwagę na logiczną ciągłość papiestwa w Kościele katolickim, przypominając, że jego inspiracje teologiczne nie kończyły się na papieżach epoki soborowej:

Często mniema się, że Sobór Watykański II oznacza nową epokę w życiu Kościoła. Jeżeli w pewnej mierze takie twierdzenie jest słuszne, to równocześnie trudno nie dostrzec, jak wiele ten Sobór czerpie z doświadczeń i przemyśleń okresu przedsoborowego, zwłaszcza z dorobku myśli Piusa XII. W dziejach Kościoła „stare” i „nowe” zawsze są ze sobą głęboko zespolone. To, co „nowe” wyrasta ze „starego”, to, co „stare” odnajduje w „nowym” swój pełniejszy wyraz. Odnosi się to także do Soboru Watykańskiego II oraz do działalności papieży z tym Soborem związanych, poczynając od Jana XXIII, poprzez Pawła VI, Jana Pawła I, aż do obecnego Papieża.
Tertio Millennio Adveniente, 18[5].


Postać Piusa XII pojawiła się również w liście Jana Pawła II do Kościoła krakowskiego z okazji z 750 lecia kanonizacji Świętego Stanisława Biskupa-Męczennika przypadającej w 2003 roku:

W liście na 700-lecie kanonizacji Papież Pius XII napisał o nim (św. Stanisławie - przypis redakcji WikiJP2): «Ludowi waszemu został dany Pasterz, który oddał życie za owce, broniąc chrześcijańskiej wiary i obyczajów, a w ten sposób posiane ziarna Ewangelii przez swoją krew uczynił jeszcze bardziej urodzajnymi. Tym wyróżnił się Biskup Krakowski, że oddając się Boskiej Opatrzności, ukazał świetlany przykład chrześcijańskiej mocy.
List z okazji 750-lecia kanonizacji Stanisława BM, 2003[6].


Do mariologii Piusa XII Jan Paweł II odwołał się w encyklice Redemptoris Mater z 1987 roku, gdzie papież-Polak zwrócił uwagę na wagę ogłoszenia przez swojego poprzednika dogmatu o Wniebowzięciu NMP:

Prawda o wniebowzięciu, zdefiniowana przez Piusa XII, została potwierdzona przez Sobór Watykański II, który wyraża wiarę Kościoła w słowach następujących: „Na koniec, Niepokalana Dziewica, zachowana wolną od wszelkiej skazy winy pierworodnej, dopełniwszy biegu życia ziemskiego, z ciałem i duszą wzięta została do chwały niebieskiej i wywyższona przez Pana jako Królowa wszystkiego, aby bardziej upodobniła się do Syna swego, Pana panujących (por. Ap 19, 16) oraz zwycięzcy grzechu i śmierci”. W tym nauczaniu Pius XII nawiązał do Tradycji, która znalazła wieloraki wyraz w dziejach Kościoła zarówno na Wschodzie, jak i na Zachodzie.
Redemptoris mater, 41[7].


Z kolei w encyklice Evangelium vitae przypomniał zdecydowane stanowisko Piusa XII w sprawie aborcji:

Pius XII potępił wszelką aborcję bezpośrednią, to znaczy każdy akt, który zmierza wprost do zabicia jeszcze nie narodzonego życia ludzkiego, niezależnie od tego, czy zabójstwo stanowi cel sam w sobie, czy też jest tylko środkiem do celu.
Evangelium vitae, 62[8].


W liście do Papieskiej Akademii Nauk z 2005 roku dotyczącym problematyki etycznej wokół kwestii przeszczepów, papież-Polak przywołał stanowisko Piusa XII w sprawie stwierdzenia klinicznego zgonu człowieka:

Jednakże z klinicznego punktu widzenia jedynie właściwym i możliwym podejściem do problemu orzeczenia zgonu człowieka jest skupienie uwagi i badań na rozpoznaniu pewnych «oznak śmierci», które można stwierdzić na podstawie objawów fizycznych występujących w poszczególnych przypadkach. Zważywszy, że jest to na pewno zagadnienie o podstawowym znaczeniu, w pierwszym rzędzie należy zapoznać się z rzetelnie wyważonym stanowiskiem nauki. Mówił o tym papież Pius XII stwierdzając, że «do lekarza należy podanie jasnej i precyzyjnej definicji 'śmierci' oraz określenie 'momentu śmierci' pacjenta, który popada w stan nieświadomości» (przemówienie z 24 listopada 1957 r., w: AAS 49 [1957], 1031).
List do Papieskiej Akademii Nauk z 2005 roku[9].


W encyklice Fides et ratio Jan Paweł II powołał się na stanowisko Piusa XII w kwestii katolickiej krytyki niektórych aspektów filozofii nowoczesnej:

Z kolei papież Pius XII wypowiedział się w encyklice "Humani generis", przestrzegając przed błędnymi poglądami opartymi na tezach ewolucjonizmu, egzystencjalizmu i historycyzmu. Tezy te — wyjaśniał — nie zostały wypracowane i nie były głoszone przez teologów, ale zrodziły się «poza owczarnią Chrystusa»; papież dodawał wszakże, że odchyleń tych nie należy po prostu odrzucić, ale raczej poddać je krytycznej ocenie: «Katoliccy filozofowie i teologowie, których ważkim zadaniem jest obrona prawdy Boskiej i ludzkiej oraz zaszczepianie jej w umysłach ludzi, nie mogą ignorować ani lekceważyć owych poglądów, mniej lub bardziej schodzących z właściwej drogi. Przeciwnie, powinni je dobrze poznać, zarówno dlatego że nie można leczyć chorób, jeśli się ich najpierw dobrze nie poznało, jak i dlatego że nawet w fałszywych twierdzeniach kryje się czasem ziarno prawdy, a ponadto również błędy pobudzają nasz umysł do gorliwszego badania i zgłębiania pewnych prawd filozoficznych i teologicznych.
Fides et ratio, 54[10].


Jan Paweł II prosi o cud Piusa XII

Wiosną 2010 roku na łamach włoskiego pisma Il Giornale, znany watykanista Andrea Tornielli przytoczył historię młodego włoskiego małżeństwa, które w 2005 roku oczekując narodziny trzeciego dziecka dowiedziało się, że matka nosząca ciążę cierpi na chłoniaka złośliwego. Ojciec rodziny gorąco modlił się o uratowanie żony i dziecka za wstawiennictwem niedawno zmarłego Jana Pawła II. Według relacji mężczyzny, we śnie ukazał mu się papież-Polak i oświadczył, że nie jest w stanie wyprosić cudu uzdrowienia, ale polecił się mu modlić za wstawiennictwem kapłana, w którym mężczyzna rozpoznał papieża Piusa XII. Po kilku dniach modlitwy, nowotwór kobiety całkowicie zaniknął, a dziecko urodziło się w pełni zdrowe. Dokumentacja sprawy znajduje się w aktach Stolicy Apostolskiej oraz diecezji Sorrento-Castellammare di Stabia, gdzie wydarzenie miało miejsce i będzie służyć w procesie informacyjnym przygotowującym beatyfikację Piusa XII, trwającym od 1965 roku[11].


Przypisy

Bibliografia

  • Eugeniusz Guz, Pius XII. Nieznane wątki polskie , Wydawnictwo Bellona, Warszawa 2012. ISBN 8311123281.
  • Marek Kornat, Pius XII. Papież w epoce totalitaryzmów. Historiografia i polityka, Wydawnictwo Arcana, Kraków 2010. ISBN 8360940815.
  • ks. Kazimierz Panuś, Pius XII. Z serii Wielcy ludzie Kościoła, Wydawnictwo WM, Kraków 2007. ISBN 8375050622.

Linki zewnętrzne