Wolność: Różnice pomiędzy wersjami

Z Centrum Myśli Jana Pawła II - WIKIJP2
Przejdź do nawigacji Przejdź do wyszukiwania
Linia 9: Linia 9:
 
Zwolennicy i przeciwnicy aborcji przytaczają różne dane na temat liczby dokonywanych zabiegów. Wydaje się, że bliższe rzeczywistości są dane ustalone przez przeciwników aborcji, jako że nie służą one usprawiedliwieniu działań, które – nawet w opinii wielu zwolenników aborcji – nie są dobre. Według raportu WHO za rok 1997, co roku jest przeprowadzanych około 53 mln zabiegów przerywania ciąży. Inne statystyki mówią o 42 mln aborcji rocznie. Tylko w [[Stany Zjednoczone|USA]] co roku ginie ponad 1 250 000 nie narodzonych dzieci. Dane te nie obejmują [[dzieci]] zabitych za pomocą indywidualnych (farmakologicznych i mechanicznych) środków wczesnoporonnych. Jest to druga pod względem wielkości przyczyna śmierci poczętych; jedyna, której się nie przeciwdziała poprzez programy naukowe, rządowe i działania organizacji międzynarodowych. Stąd też aborcja staje się systemem zbrodni w znacznie większym i szerszym stopniu niż hitlerowski holokaust dokonany na Żydach. Co więcej, aborcja jest elementem tzw. polityki [[demografia|demograficznej]], promowanej przez WHO i Bank Światowy wobec krajów rozwijających się. Jeśli się rozważy programy rządowe czy systemy pomocy, które potencjalnie zmuszają wspólnoty czy kraje do przyjęcia planu antykoncepcji bądź przerywania ciąży jako ceny za [[rozwój]] ekonomiczny, to trzeba powiedzieć jasno i dobitnie, że oferty te są pogwałceniem [[solidarność|solidarności]] ludzkiej rodziny, gdyż zaprzeczają wartościom [[godność człowieka|godności człowieka]] i ludzkiej [[wolność|wolności]] <ref>Orędzie na Światowy Dzień Pokoju 1987, nr 6; por. [http://www.nauczaniejp2.pl/dokumenty/wyswietl/id/392 ''Solicitudo Rei Socialis''] 26</ref>.
 
Zwolennicy i przeciwnicy aborcji przytaczają różne dane na temat liczby dokonywanych zabiegów. Wydaje się, że bliższe rzeczywistości są dane ustalone przez przeciwników aborcji, jako że nie służą one usprawiedliwieniu działań, które – nawet w opinii wielu zwolenników aborcji – nie są dobre. Według raportu WHO za rok 1997, co roku jest przeprowadzanych około 53 mln zabiegów przerywania ciąży. Inne statystyki mówią o 42 mln aborcji rocznie. Tylko w [[Stany Zjednoczone|USA]] co roku ginie ponad 1 250 000 nie narodzonych dzieci. Dane te nie obejmują [[dzieci]] zabitych za pomocą indywidualnych (farmakologicznych i mechanicznych) środków wczesnoporonnych. Jest to druga pod względem wielkości przyczyna śmierci poczętych; jedyna, której się nie przeciwdziała poprzez programy naukowe, rządowe i działania organizacji międzynarodowych. Stąd też aborcja staje się systemem zbrodni w znacznie większym i szerszym stopniu niż hitlerowski holokaust dokonany na Żydach. Co więcej, aborcja jest elementem tzw. polityki [[demografia|demograficznej]], promowanej przez WHO i Bank Światowy wobec krajów rozwijających się. Jeśli się rozważy programy rządowe czy systemy pomocy, które potencjalnie zmuszają wspólnoty czy kraje do przyjęcia planu antykoncepcji bądź przerywania ciąży jako ceny za [[rozwój]] ekonomiczny, to trzeba powiedzieć jasno i dobitnie, że oferty te są pogwałceniem [[solidarność|solidarności]] ludzkiej rodziny, gdyż zaprzeczają wartościom [[godność człowieka|godności człowieka]] i ludzkiej [[wolność|wolności]] <ref>Orędzie na Światowy Dzień Pokoju 1987, nr 6; por. [http://www.nauczaniejp2.pl/dokumenty/wyswietl/id/392 ''Solicitudo Rei Socialis''] 26</ref>.
  
−
== Nauczanie Jana Pawła II nt. aborcji ==
+
'''Wolność''' – (łac. ''libertas'') – integralny element natury ludzkiej; zdolność i możliwość wyboru [[wartość moralna|wartości]] i opowiedzenia się za nimi. Wyraża się w życiu zgodnym z własnym [[sumienie|sumieniem]]. Jest związana z [[prawda|prawdą]] i [[dobro moralne|dobrem]]: wyrasta z prawdy i ukierunkowuje się ku dobru. Wolność nie jest tożsama z brakiem jakichkolwiek norm.  
  
−
Zwolennicy aborcji (często określający siebie jako zwolenników „wolnego wyboru”) argumentują, że nie można jednoznacznie wyznaczyć, w którym momencie ludzki embrion uzyskuje status osobowy. Odwołując się do Deklaracji o przerywaniu ciąży "Quaestio de abortu", Jan Paweł II zwraca uwagę na wewnętrzną dynamikę rozwoju nowej istoty ludzkiej, zaistniałej w momencie poczęcia. Zresztą, samo prawdopodobieństwo istnienia osoby wystarczyłoby dla usprawiedliwienia najbardziej kategorycznego zakazu wszelkich interwencji zmierzających do zabicia [[embrion ludzki|embrionu ludzkiego]] <ref>[http://nauczaniejp2.pl/dokumenty/wyswietl/id/374 ''Evangelium Vitae''] 60</ref>. Dlatego przyznając, że nie da się określić dokładnie momentu animacji, Papież stwierdza, że niezależnie od dyskusji naukowych i stwierdzeń filozoficznych, w które Magisterium nie angażowało się bezpośrednio, Kościół zawsze nauczał i nadal naucza, że owoc ludzkiej prokreacji od pierwszego momentu swego istnienia ma prawo do bezwarunkowego szacunku, jaki moralnie należy się ludzkiej istocie w jej integralności oraz jedności cielesnej i duchowej <ref>tamże</ref>. Papież zwraca uwagę, że szeroka akceptacja aborcji w społeczeństwie współczesnym – tak w [[prawo cywilne|prawie]], jak i obyczajowości – jest znakiem niezwykle groźnego kryzysu zdolności odróżniania [[dobro moralne|dobra]] od [[zło|zła]], nawet w odniesieniu do najbardziej fundamentalnych [[wartość moralna|wartości]] <ref>por. [http://nauczaniejp2.pl/dokumenty/wyswietl/id/374 ''Evangelium Vitae''] 58</ref>.  
+
== Nauczanie Jana Pawła II nt. wolności ==
  
 +
Wolność nie jest jedynie wartością dla osoby, ale jej istotną właściwością i nieusuwalnym atrybutem, świadczącym o jej podmiotowości: ''tkwi we wnętrzu człowieka, należy do natury [[osoba|osoby ludzkiej]] i jest jej znakiem rozpoznawczym''<ref>Orędzie na Światowy Dzień Pokoju 1981, nr 5</ref>. Wolność wskazuje na jakościową odmienność osoby od innych stworzeń, które są zdeterminowane prawami przyrody, instynktami itp. Źródłem wolności jest transcendentna godność osoby, czyli bycie obrazem Boga <ref>por. [http://www.nauczaniejp2.pl/dokumenty/wyswietl/id/375 ''Fides et ratio''] 80; [http://www.nauczaniejp2.pl/dokumenty/wyswietl/id/387 ''Christifideles laici''] 5</ref>. Pełnię wolności osoba uzyskuje dzięki wyzwoleniu dokonanemu przez Chrystusa <ref>por. [http://www.nauczaniejp2.pl/dokumenty/wyswietl/id/381 ''Veritatis Splendor''] 86</ref>.
 +
Fundamentem wolności [[osoba|osoby]] jest [[prawda]]: wolność jest zależna od prawdy, a prawda służy wolności. Akcentuje to Jan Paweł II: ''Wolność zawiera w sobie kryterium prawdy, dyscyplinę prawdy. Bez tego nie jest prawdziwą wolnością. Jest zakłamaniem wolności'' <ref>[http://www.nauczaniejp2.pl/dokumenty/wyswietl/id/665 List do Młodych ''Parati semper''] 13</ref>. Otwarcie się na prawdę i przyjęcie jej jest warunkiem poznania siebie, a tym samym podstawowym wymogiem, a zarazem probierzem wolności. Oderwanie wolności od prawdy o Bogu-Stwórcy, osobie-stworzeniu i całym świecie prowadzi do zafałszowania wolności przez utożsamianie jej z absolutną autonomią, czyli samowolą oraz brakiem jakichkolwiek zależności i postrzegania jej jako źródła [[moralność|moralności]], do zniewolenia człowieka przez niewłaściwe, fałszywe, niezgodne z jego naturą pragnienia. Odrzucając prawdę, człowiek sam się pozbawia wolności – pragnąc wyzwolić się od prawdy, w konsekwencji się zniewala. Wolność nie oznacza prawa osoby do odrzucania autentycznej prawdy i tworzenia „swojej prawdy” oraz kreowania swojego człowieczeństwa według niej. Odrzucając prawdę i Boże zasady, człowiek pozbawia się możliwości bycia dobrym i zatrzymuje się w drodze ku doskonałości – ostatecznie więc zniewala się swoimi doczesnymi potrzebami, oszukuje się i niszczy. Ta postawa jest źródłem wszelkich alienacji, gdyż nie ma dobra i wolność poza prawdą; jedynie prawda wyzwala (por. J 8,32). Wierność prawdzie nie jest rodzajem zniewolenia, ale posłuszeństwem sobie i warunkiem zachowania tożsamości osoby <ref>por. [http://www.nauczaniejp2.pl/dokumenty/wyswietl/id/385 ''Redemptor hominis''] 12; 15-16; [http://www.nauczaniejp2.pl/dokumenty/wyswietl/id/393 ''Dominus et Vivificantem''] 37-38; [http://www.nauczaniejp2.pl/dokumenty/wyswietl/id/381 ''Veritatis Splendor''] 1; 61; 84-89; [http://www.nauczaniejp2.pl/dokumenty/wyswietl/id/375 ''Fides et ratio''] 13-15; [http://www.nauczaniejp2.pl/dokumenty/wyswietl/id/387 ''Christifideles laici''] 36</ref>.
  
−
Kościół nigdy nie akceptował aborcji. W encyklice [[Evangelium Vitae]] Papież zwraca uwagę, że zarówno teksty biblijne (np. Ps 139,13-16), jak i najstarsza [[Tradycja Kościoła|Tradycja chrześcijańska]] (np. ''Didache'' i ''List do Diogneta'') zawsze ostro sprzeciwiały się zamachom na niewinne życie ludzkie, afirmując jednocześnie jego wartość od samego początku, tj. od poczęcia <ref>por. [http://nauczaniejp2.pl/dokumenty/wyswietl/id/374 ''Evangelium Vitae''] 61</ref>.  
+
Wolność osoby nie jest źródłem wartości moralnych (chociaż niektóre współczesne prądy myślowe taką tezę propagują) i nie oznacza odrzucenia Bożego prawa moralnego <ref>por. [[http://www.nauczaniejp2.pl/dokumenty/wyswietl/id/381 ''Veritatis Splendor''] 31-32</ref>. Wolność człowieka to wolność [[osoba|bytu osobowego]], ale stworzonego, to wolność uczestnicząca w wolności Boga, którego człowiek jest obrazem, a który jako jedyny cieszy się jej pełnią. Wolność człowieka nie jest nieograniczona i ''musi się zatrzymać przed „drzewem poznania dobra i zła”, została bowiem powołana, aby przyjąć prawo moralne, które Bóg daje człowiekowi. […] „Jeden tylko Dobry” wie bowiem doskonale, co jest dobre dla człowieka i dlatego z miłości doń dobro to mu nakazuje w przykazaniach''<ref>[http://www.nauczaniejp2.pl/dokumenty/wyswietl/id/381 ''Veritatis Splendor''] 35; por. [http://www.nauczaniejp2.pl/dokumenty/wyswietl/id/393 ''Dominus et Vivificantem''] 36</ref>. Między wolnością osoby a prawem Bożym istnieje fundamentalna więź: wzajemnie się do siebie odwołują. Zachowywanie [[prawo moralne|prawa moralnego]], postrzeganego jako zbiór „Bożych podpowiedzi” wskazujących, jak żyć, by osiągnąć doskonałość, sprawia, że wolność w pełni się urzeczywistnia: ''[[Dekalog|Przykazania Bożego]] nie można nigdy oddzielać od miłości Boga: zawsze jest darem, który ma służyć rozwojowi człowieka i jego radości'' <ref>[http://www.nauczaniejp2.pl/dokumenty/wyswietl/id/374 ''Evangelium Vitae''] 52; por. [http://www.nauczaniejp2.pl/dokumenty/wyswietl/id/381 ''Veritatis Splendor''] 10</ref>. Granica ludzkiej wolności znajduje się w sumieniu: ''Być wolnym, to móc i chcieć wybierać, to żyć zgodnie ze swym sumieniem''<ref>Orędzie na Światowy Dzień Pokoju 1981, nr 5</ref>. W tym kontekście wyłania się problem wolność sumienia. Tylko prawdziwie wolnemu [[sumienie|sumieniu]] można przyznać prerogatywy najwyższej instancji osądu moralnego. Źródłem autonomii osoby jest wolne, odpowiednio uformowane i właściwie funkcjonujące sumienie – odwołujące się do rozumu rozpoznającego [[prawda|prawdę]] i otwarte na działanie Boga. Wolne sumienie jest podstawą, a zarazem zabezpieczeniem wolność osoby. Istotna jest tu prawda o [[grzech|grzechu]], który niszczy wolność, powodując zakłócenie relacji między władzami poznawczymi i dążeniowymi osoby oraz utrudniając odkrywanie i ocenę wartości, a nade wszystko pozbawiając osobę umiejętności określania proporcji między nimi. Trwanie w wolności domaga się radykalnego [[nawrócenie|nawrócenia]] i ciągłego [[wyzwolenie|wyzwalania]]. Człowiek, poznając prawdę, dostrzega, że jest bytem celowym i jego działanie musi mieć cel <ref>por. [http://www.nauczaniejp2.pl/dokumenty/wyswietl/id/375 ''Fides et ratio''] 24-27</ref>. Nie poprzestaje na potocznym rozumieniu wolności, jako braku jakichkolwiek ograniczeń, gdyż wówczas jawi się ona jako beztreściowa i bezsensowna (staje się celem samym w sobie). Jej sens odkrywa w tym, że może czynić [[dobro]], w którym widzi swoje spełnienie. Postrzega ją jako ''wolność'' do nieskrępowanego wyboru i realizacji dobra, co w odniesieniu do osób staje się miłością <ref>por. [http://www.nauczaniejp2.pl/dokumenty/wyswietl/id/381 ''Veritatis Splendor''] 17-18; [http://www.nauczaniejp2.pl/dokumenty/wyswietl/id/375 ''Fides et ratio''] 81</ref>: ''Być prawdziwie wolnym – to znaczy: używać swej wolności dla tego, co jest prawdziwym dobrem. […] to znaczy: być człowiekiem prawego sumienia, być odpowiedzialnym, być człowiekiem „dla drugich”'' <ref>[http://www.nauczaniejp2.pl/dokumenty/wyswietl/id/665 List do Młodych ''Parati semper''] 13</ref>. W nauczaniu Jana Pawła II wolność jawi się dwuaspektowo: negatywnie jako ''wolność od'' (przymusów, zła; suwerenność, niezależność) i pozytywnie jako ''wolność do'' (dobrego działania). W prawdziwej wolności oba te aspekty muszą istnieć jednocześnie. Wolność nie jest wartością ostateczną i celem istnienia osoby. Jest środkiem do jej spełniania się, do osiągnięcia doskonałości, pełni bytu – stawania się bardziej obrazem Boga, który jest Dobry (Mt 19,17). Sensem i celem wolności jest nieskrępowana możliwość wybierania [[dobro moralne|dobra]], czego najpełniejszym przejawem jest [[miłość]].  
−
Teksty Pisma Świętego, które w ogóle nie mówią o dobrowolnym przerywaniu ciąży, a więc nie zawierają bezpośredniego i określonego potępienia tego czynu, wyrażają wielki szacunek dla ludzkiej istoty w łonie matczynym, co każe nam wyciągnąć logiczny wniosek, że także ona jest objęta Bożym przykazaniem: „nie zabijaj” <ref>tamże</ref>. Ta logika życia kazała bronić nie narodzonego życia pierwszym chrześcijanom, czego potwierdzeniem są przytaczane przez Papieża słowa Tertuliana: ''Kto nie pozwala człowiekowi się narodzić, zabija go przed czasem: nie ma znaczenia, czy zabija się osobę już narodzoną, czy też powoduje się śmierć w chwili narodzin. Jest już człowiekiem ten, kto ma nim być'' <ref>tamże</ref>. Konkludując historyczne podstawy swego nauczania, Jan Paweł II zaznacza, że na przestrzeni dwóch prawie tysięcy lat istnienia Kościoła tę naukę głosili niezmiennie Ojcowie Kościoła, jego Pasterze i Doktorzy. Także dyskusje w zakresie nauk ścisłych i filozofii, dotyczące konkretnej chwili, w której następuje zjednoczenie z duszą rozumną, nigdy w najmniejszym stopniu nie podważyły moralnego potępienia aborcji <ref>tamże</ref>.
 
−
 
 
−
 
 
−
Nauczanie Jana Pawła II jest zatem kontynuacją [[Tradycja Kościoła|Tradycji Kościoła]], obecnej także w orzeczeniach [[Sobór Watykański II|Soboru Watykańskiego II]] <ref>por. Konstytucja duszpasterska o Kościele w świecie współczesnym "Gaudium et spes" 51</ref> oraz w dokumentach i wypowiedziach poprzedników Papieża, spośród których należy wymienić zwłaszcza [[Pius XI|Piusa XI]] (encyklika "Casti connubii"), [[Jan XXIII|Jana XXIII]] (encyklika "Mater et magistra") oraz [[Paweł VI|Pawła VI]] (encyklika "Humanae Vitae"). Na uwagę zasługuje szczególnie uroczysta forma, z jaką Papież potwierdził stałość nauczania Kościoła w tym temacie: Dlatego mocą władzy, którą Chrystus udzielił Piotrowi i jego Następcom, w komunii z Biskupami – którzy wielokrotnie potępili przerywanie ciąży, zaś w ramach wspomnianej wcześniej konsultacji wyrazili jednomyślnie – choć byli rozproszeni po świecie – aprobatę dla tej doktryny – oświadczam, że bezpośrednie przerywanie ciąży, to znaczy zamierzone jako cel czy jako środek, jest zawsze poważnym [[ład moralny|nieładem moralnym]], gdyż jest dobrowolnym zabójstwem niewinnej istoty ludzkiej. Doktryna ta, oparta na prawie naturalnym i na słowie Bożym spisanym, jest przekazana przez Tradycję Kościoła i nauczana przez Magisterium zwyczajne i powszechne. Żadna okoliczność, żaden cel, żadne prawo na świecie nigdy nie będą mogły uczynić godziwym aktu, który sam w sobie jest niegodziwy, ponieważ sprzeciwia się Prawu Bożemu, zapisanemu w sercu każdego człowieka, poznawalnemu przez sam rozum i głoszonemu przez Kościół <ref>[http://nauczaniejp2.pl/dokumenty/wyswietl/id/374 ''Evangelium Vitae''] 61</ref>. Szczególna niegodziwość aborcji płynie z faktu, iż zbrodnia zabójstwa dokonywana jest na niewinnej i całkowicie bezbronnej istocie ludzkiej. Jest ona słaba i bezbronna do tego stopnia, że jest pozbawiona nawet tej znikomej obrony, jaką stanowi dla nowo narodzonego dziecka jego błagalne kwilenie i płacz. Jest całkowicie powierzona trosce i opiece tej, która nosi ją w łonie. Ale czasem to właśnie ona, matka, podejmuje decyzję i domaga się zabójstwa tej istoty, a nawet sama je powoduje <ref>[http://nauczaniejp2.pl/dokumenty/wyswietl/id/374 ''Evangelium Vitae''] 58</ref>.
 
−
 
 
−
 
 
−
Aborcja jest ciężkim [[grzech|grzechem]] indywidualnym, ale jednocześnie i [[grzech społeczny|społecznym]]. Odpowiedzialność za nią spoczywa na wielu osobach. Bezpośrednio za śmierć dziecka [[wina moralna|odpowiada]] jego matka, personel medyczny proponujący lub wprost nakłaniający do aborcji, także te osoby z bezpośredniego otoczenia kobiety, które bądź namawiały, bądź – wiedząc o zamiarze dokonania przerwania ciąży – nie podjęły próby zapobieżenia zabiegowi. [[Wina moralna|Winien]] może być przede wszystkim [[mężczyzna|ojciec]] dziecka, nie tylko wówczas, gdy bezpośrednio nakłania [[kobieta|kobietę]] do przerwania ciąży, ale także kiedy pośrednio przyczynia się do podjęcia przez nią takiej decyzji, pozostawiając ją samą w obliczu problemów związanych z ciążą <ref>[http://nauczaniejp2.pl/dokumenty/wyswietl/id/374 ''Evangelium Vitae''] 59</ref>. Papież zwraca jednak uwagę, że presja środowiska może być tak silna, iż kobieta czuje się psychicznie zmuszona do wyrażenia zgody na przerwanie ciąży: nie ulega wątpliwości, że w takim przypadku [[odpowiedzialność moralna]] spoczywa w szczególny sposób na tych, którzy bezpośrednio lub pośrednio zmusili ją do przerwania ciąży <ref>tamże</ref>. Społeczny wymiar grzechu aborcji wynika również z faktu, iż odpowiedzialność spada też na prawodawców, którzy poparli i zatwierdzili prawa dopuszczające przerywanie ciąży oraz – w takiej mierze, w jakiej sprawa ta od nich zależy – na zarządzających instytucjami [[służba zdrowia|służby zdrowia]], w których dokonuje się przerywania ciąży. Ogólna i nie mniej poważna odpowiedzialność spoczywa zarówno na tych, którzy przyczynili się do rozpowszechnienia postawy permisywizmu seksualnego i lekceważenia macierzyństwa, jak i na tych, którzy powinni byli zatroszczyć się – a nie uczynili tego – o skuteczną politykę rodzinną i społeczną, wspomagającą [[rodzina|rodziny]], zwłaszcza wielodzietne albo zmagające się ze szczególnymi trudnościami materialnymi i wychowawczymi. Na koniec, nie należy lekceważyć zorganizowanego sprzysiężenia, ogarniającego także instytucje międzynarodowe, fundacje i stowarzyszenia, które prowadzą programową walkę o legalizację i rozpowszechnienie aborcji na świecie <ref>tamże</ref>.
 
−
 
 
−
 
 
−
Grzech aborcji obłożony jest w Kościele sankcją ekskomuniki wiążącej mocą samego prawa (''latae sententiae''), jeśli zaistniał skutek. Ekskomunika obejmuje wszystkich, którzy dopuszczają się tego przestępstwa, wiedząc, jaką jest obłożone karą, a więc także tych współsprawców, bez których udziału to przestępstwo nie zostałoby popełnione <ref>[http://nauczaniejp2.pl/dokumenty/wyswietl/id/374 ''Evangelium Vitae''] 62</ref>. Nie jest ona zatem ograniczona wyłącznie do dokonującej aborcji kobiety, ale obejmuje wszystkich, których działanie (lub powstrzymanie się od niego) bezpośrednio doprowadziło do przerwania ciąży. Jednoznaczne potępienie dla grzechu nie może być utożsamiane z odrzuceniem człowieka popełniającego ten grzech. Kara ekskomuniki (czyli wyłączenia ze wspólnoty Kościoła) jest z jednej strony znakiem rzeczywistego rozejścia się dróg grzesznika i wspólnoty eklezjalnej, z drugiej – poprzez surowość sankcji jednoznacznie określającej ciężar winy – jest wezwaniem do [[nawrócenie|nawrócenia]]. Papież zwraca uwagę na możliwość i potrzebę [[pojednanie|pojednania]] z kobietami, które dokonały aborcji. Wiele z nich cierpi w poważny sposób z powodu popełnionej zbrodni (tzw. syndrom poaborcyjny) i potrzebuje uleczenia serca poprzez pokutę i pojednanie z Bogiem i ze wspólnotą Kościoła oraz z zabitym przez siebie dzieckiem. Jan Paweł II wzywa zatem dotknięte tą raną kobiety do podjęcia trudu wejścia na drogę nawrócenia <ref>por. [http://nauczaniejp2.pl/dokumenty/wyswietl/id/374 ''Evangelium Vitae''] 99</ref>.  
 
−
 
 
−
 
 
−
W swoim nauczaniu Papież wskazuje na czynniki kształtujące opinię publiczną, jak i obyczajowość współczesnych społeczeństw. Struktury grzechu, uwidaczniające się w szerokiej aprobacie dla aborcji <ref>por. [http://nauczaniejp2.pl/dokumenty/wyswietl/id/374 ''Evangelium Vitae''] 59; [http://www.nauczaniejp2.pl/dokumenty/wyswietl/id/1043 List do Rodzin ''Gratissimam sanae''] (2.02.1994), 21</ref>, umacniają się, pogłębiając kryzys instytucji [[małżeństwo|małżeństwa]] i [[rodzina|rodziny]]. Coraz powszechniejsza [[moralność|demoralizacja]] jest konsekwencją antywychowawczej roli, jaką odgrywa uchwalane w społeczeństwach demokratycznych niegodziwe moralnie [[prawo cywilne|prawo]].  
 
−
 
 
−
 
 
−
W tym kontekście Papież z naciskiem wskazuje na moralny obowiązek sprzeciwu wobec tego prawa. W pierwszym rzędzie dotyczy on konkretnej sytuacji, gdy zagrożone jest nie narodzone jeszcze życie. Decyzje, które trzeba wówczas podjąć, są nieraz bolesne i mogą wymagać rezygnacji z osiągniętej pozycji zawodowej albo wyrzeczenia się słusznych oczekiwań związanych z przyszłą karierą <ref>[http://nauczaniejp2.pl/dokumenty/wyswietl/id/374 ''Evangelium Vitae''] 74</ref>. Sprzeciw wobec niegodziwego prawa jest także moralnym obowiązkiem, jeśli z podjętego działania (które samo w sobie nie jest grzeszne) wynikłoby zgorszenie spowodowane wrażeniem, jakoby chrześcijanin zgadzał się na bezpośrednie przerwanie ciąży. Oznacza to, że lekarze, personel medyczny i pielęgniarski oraz osoby kierujące instytucjami służby zdrowia, klinik i ośrodków leczniczych powinny mieć zapewnioną możliwość odmowy uczestnictwa w planowaniu, przygotowywaniu i dokonywaniu czynów wymierzonych przeciw życiu. Kto powołuje się na sprzeciw [[sumienie|sumienia]], nie może być narażony nie tylko na sankcje karne, ale także na żadne inne ujemne konsekwencje prawne, dyscyplinarne, materialne czy zawodowe <ref>tamże</ref>.
 
−
 
 
−
 
 
−
Szczególna powinność spoczywa na chrześcijańskich politykach, współuczestniczących w procesie kształtowania [[prawo cywilne|prawa cywilnego]]. W przypadku prawa wewnętrznie [[sprawiedliwość|niesprawiedliwego]], jakim jest prawo dopuszczające przerywanie ciąży i [[eutanazja|eutanazję]], nie wolno się nigdy do niego stosować ''ani uczestniczyć w kształtowaniu opinii publicznej przychylnej takiemu prawu, ani też okazywać mu poparcia w głosowaniu'' <ref>[http://www.nauczaniejp2.pl/dokumenty/wyswietl/id/381 ''Veritatis Splendor''] 73</ref>. [[Polityczna działalność|Polityk]] chrześcijański musi jednoznacznie opowiedzieć się po stronie życia, dążąc do jego całkowitej ochrony przez prawo. Nie zawsze osiągnięcie tego celu jest możliwe od razu. W takiej sytuacji może i powinien on wesprzeć te inicjatywy, które doprowadzą do ograniczenia szkodliwości już obowiązującego prawa <ref>por. tamże</ref>.
 
−
Ocenę aborcji należy odnieść także do tych [[eksperymenty medyczne|działań medycznych o charakterze eksperymentalnym]] bądź rutynowym, które: albo powodują unicestwienie istniejących [[embrion ludzki|embrionów]], albo narażają je na śmierć. Choć należy uznać za dopuszczalne zabiegi dokonywane na embrionie ludzkim, pod warunkiem, że uszanują życie i integralność embrionu, nie narażając go na ryzyko nieproporcjonalnie wielkie, ale są podejmowane w celu leczenia, poprawy jego stanu zdrowia lub dla ratowania zagrożonego życia, trzeba zarazem stwierdzić, że wykorzystywanie embrionów i płodów ludzkich jako przedmiotu eksperymentów jest przestępstwem przeciw ich godności istot ludzkich, które mają prawo do takiego samego szacunku jak dziecko już narodzone i jak każdy człowiek <ref>[http://nauczaniejp2.pl/dokumenty/wyswietl/id/374 ''Evangelium Vitae''] 63; por. Kongregacja Nauki Wiary. Instrukcja o szacunku dla rodzącego się życia ludzkiego i o godności jego przekazywania Donum vitae I,3</ref>.  
 
−
 
 
−
 
 
−
Papież nie waha się określić niesprawiedliwego prawa, uwłaczającego ludzkiej godności i zagrażającego egzystencji nawet najsłabszych, mianem totalitarnego <ref>por. [http://nauczaniejp2.pl/dokumenty/wyswietl/id/374 ''Evangelium Vitae''] 20</ref>. Permisywizm moralny, przyzwalający na odebranie niewinnego życia w majestacie prawa, jest w jego opinii jednym z podstawowych zagrożeń dla pokoju. Niejako kontynuując myśl wypowiedzianą przez [[Paweł VI|Pawła VI]] <ref>Orędzie na Światowy Dzień Pokoju 1977, nr 7</ref>, Jan Paweł II przypomina, że bez zakorzenienia w obiektywnej [[moralność|moralności]] nawet [[demokracja]] nie może zapewnić trwałego pokoju, tym bardziej że [[pokój]], jeśli jego miarą nie są wartości takie jak: godność każdego człowieka i solidarność wszystkich ludzi, nierzadko okazuje się pozorny <ref>[http://nauczaniejp2.pl/dokumenty/wyswietl/id/374 ''Evangelium Vitae'']; por. Orędzie na Światowy Dzień Pokoju 1981, nr 7</ref>.  
 
−
Papież wzywa zatem, by chrześcijanie radykalnie stanęli w obronie życia poprzez indywidualne świadectwo i zorganizowane akcje. Zaproponował, aby corocznie w każdym kraju obchodzono [[Dzień Życia]], podobnie jak dzieje się to już z inicjatywy niektórych Konferencji Episkopatów. Trzeba, aby dzień ten był przygotowany i obchodzony przy czynnym udziale wszystkich członków Kościoła lokalnego. Jego podstawowym celem jest budzenie w sumieniach, w rodzinach, w Kościele i w społeczeństwie świeckim wrażliwości na sens i [[życie|wartość ludzkiego życia]] w każdym momencie i w każdej kondycji <ref>[http://nauczaniejp2.pl/dokumenty/wyswietl/id/374 ''Evangelium Vitae''] 85</ref>.
 
  
 
=== Przypisy ===
 
=== Przypisy ===

Wersja z 19:00, 12 mar 2014

Treść hasła pochodzi z publikacji „Wielka Encyklopedia Nauczania Jana Pawła II”, Polskie Wydawnictwo Encyklopedyczne, Radom 2014
Autor hasła: ks. Piotr KIENIEWICZ MIC


Aborcja – przerwanie ciąży, spędzanie płodu (łac. abortus − poronienie) – zamierzone działanie mające na celu sztuczne przerwanie procesu rozwoju płodowego człowieka.

Dane nt. aborcji

Zwolennicy i przeciwnicy aborcji przytaczają różne dane na temat liczby dokonywanych zabiegów. Wydaje się, że bliższe rzeczywistości są dane ustalone przez przeciwników aborcji, jako że nie służą one usprawiedliwieniu działań, które – nawet w opinii wielu zwolenników aborcji – nie są dobre. Według raportu WHO za rok 1997, co roku jest przeprowadzanych około 53 mln zabiegów przerywania ciąży. Inne statystyki mówią o 42 mln aborcji rocznie. Tylko w USA co roku ginie ponad 1 250 000 nie narodzonych dzieci. Dane te nie obejmują dzieci zabitych za pomocą indywidualnych (farmakologicznych i mechanicznych) środków wczesnoporonnych. Jest to druga pod względem wielkości przyczyna śmierci poczętych; jedyna, której się nie przeciwdziała poprzez programy naukowe, rządowe i działania organizacji międzynarodowych. Stąd też aborcja staje się systemem zbrodni w znacznie większym i szerszym stopniu niż hitlerowski holokaust dokonany na Żydach. Co więcej, aborcja jest elementem tzw. polityki demograficznej, promowanej przez WHO i Bank Światowy wobec krajów rozwijających się. Jeśli się rozważy programy rządowe czy systemy pomocy, które potencjalnie zmuszają wspólnoty czy kraje do przyjęcia planu antykoncepcji bądź przerywania ciąży jako ceny za rozwój ekonomiczny, to trzeba powiedzieć jasno i dobitnie, że oferty te są pogwałceniem solidarności ludzkiej rodziny, gdyż zaprzeczają wartościom godności człowieka i ludzkiej wolności [1].

Wolność – (łac. libertas) – integralny element natury ludzkiej; zdolność i możliwość wyboru wartości i opowiedzenia się za nimi. Wyraża się w życiu zgodnym z własnym sumieniem. Jest związana z prawdą i dobrem: wyrasta z prawdy i ukierunkowuje się ku dobru. Wolność nie jest tożsama z brakiem jakichkolwiek norm.

Nauczanie Jana Pawła II nt. wolności

Wolność nie jest jedynie wartością dla osoby, ale jej istotną właściwością i nieusuwalnym atrybutem, świadczącym o jej podmiotowości: tkwi we wnętrzu człowieka, należy do natury osoby ludzkiej i jest jej znakiem rozpoznawczym[2]. Wolność wskazuje na jakościową odmienność osoby od innych stworzeń, które są zdeterminowane prawami przyrody, instynktami itp. Źródłem wolności jest transcendentna godność osoby, czyli bycie obrazem Boga [3]. Pełnię wolności osoba uzyskuje dzięki wyzwoleniu dokonanemu przez Chrystusa [4]. Fundamentem wolności osoby jest prawda: wolność jest zależna od prawdy, a prawda służy wolności. Akcentuje to Jan Paweł II: Wolność zawiera w sobie kryterium prawdy, dyscyplinę prawdy. Bez tego nie jest prawdziwą wolnością. Jest zakłamaniem wolności [5]. Otwarcie się na prawdę i przyjęcie jej jest warunkiem poznania siebie, a tym samym podstawowym wymogiem, a zarazem probierzem wolności. Oderwanie wolności od prawdy o Bogu-Stwórcy, osobie-stworzeniu i całym świecie prowadzi do zafałszowania wolności przez utożsamianie jej z absolutną autonomią, czyli samowolą oraz brakiem jakichkolwiek zależności i postrzegania jej jako źródła moralności, do zniewolenia człowieka przez niewłaściwe, fałszywe, niezgodne z jego naturą pragnienia. Odrzucając prawdę, człowiek sam się pozbawia wolności – pragnąc wyzwolić się od prawdy, w konsekwencji się zniewala. Wolność nie oznacza prawa osoby do odrzucania autentycznej prawdy i tworzenia „swojej prawdy” oraz kreowania swojego człowieczeństwa według niej. Odrzucając prawdę i Boże zasady, człowiek pozbawia się możliwości bycia dobrym i zatrzymuje się w drodze ku doskonałości – ostatecznie więc zniewala się swoimi doczesnymi potrzebami, oszukuje się i niszczy. Ta postawa jest źródłem wszelkich alienacji, gdyż nie ma dobra i wolność poza prawdą; jedynie prawda wyzwala (por. J 8,32). Wierność prawdzie nie jest rodzajem zniewolenia, ale posłuszeństwem sobie i warunkiem zachowania tożsamości osoby [6].

Wolność osoby nie jest źródłem wartości moralnych (chociaż niektóre współczesne prądy myślowe taką tezę propagują) i nie oznacza odrzucenia Bożego prawa moralnego [7]. Wolność człowieka to wolność bytu osobowego, ale stworzonego, to wolność uczestnicząca w wolności Boga, którego człowiek jest obrazem, a który jako jedyny cieszy się jej pełnią. Wolność człowieka nie jest nieograniczona i musi się zatrzymać przed „drzewem poznania dobra i zła”, została bowiem powołana, aby przyjąć prawo moralne, które Bóg daje człowiekowi. […] „Jeden tylko Dobry” wie bowiem doskonale, co jest dobre dla człowieka i dlatego z miłości doń dobro to mu nakazuje w przykazaniach[8]. Między wolnością osoby a prawem Bożym istnieje fundamentalna więź: wzajemnie się do siebie odwołują. Zachowywanie prawa moralnego, postrzeganego jako zbiór „Bożych podpowiedzi” wskazujących, jak żyć, by osiągnąć doskonałość, sprawia, że wolność w pełni się urzeczywistnia: Przykazania Bożego nie można nigdy oddzielać od miłości Boga: zawsze jest darem, który ma służyć rozwojowi człowieka i jego radości [9]. Granica ludzkiej wolności znajduje się w sumieniu: Być wolnym, to móc i chcieć wybierać, to żyć zgodnie ze swym sumieniem[10]. W tym kontekście wyłania się problem wolność sumienia. Tylko prawdziwie wolnemu sumieniu można przyznać prerogatywy najwyższej instancji osądu moralnego. Źródłem autonomii osoby jest wolne, odpowiednio uformowane i właściwie funkcjonujące sumienie – odwołujące się do rozumu rozpoznającego prawdę i otwarte na działanie Boga. Wolne sumienie jest podstawą, a zarazem zabezpieczeniem wolność osoby. Istotna jest tu prawda o grzechu, który niszczy wolność, powodując zakłócenie relacji między władzami poznawczymi i dążeniowymi osoby oraz utrudniając odkrywanie i ocenę wartości, a nade wszystko pozbawiając osobę umiejętności określania proporcji między nimi. Trwanie w wolności domaga się radykalnego nawrócenia i ciągłego wyzwalania. Człowiek, poznając prawdę, dostrzega, że jest bytem celowym i jego działanie musi mieć cel [11]. Nie poprzestaje na potocznym rozumieniu wolności, jako braku jakichkolwiek ograniczeń, gdyż wówczas jawi się ona jako beztreściowa i bezsensowna (staje się celem samym w sobie). Jej sens odkrywa w tym, że może czynić dobro, w którym widzi swoje spełnienie. Postrzega ją jako wolność do nieskrępowanego wyboru i realizacji dobra, co w odniesieniu do osób staje się miłością [12]: Być prawdziwie wolnym – to znaczy: używać swej wolności dla tego, co jest prawdziwym dobrem. […] to znaczy: być człowiekiem prawego sumienia, być odpowiedzialnym, być człowiekiem „dla drugich” [13]. W nauczaniu Jana Pawła II wolność jawi się dwuaspektowo: negatywnie jako wolność od (przymusów, zła; suwerenność, niezależność) i pozytywnie jako wolność do (dobrego działania). W prawdziwej wolności oba te aspekty muszą istnieć jednocześnie. Wolność nie jest wartością ostateczną i celem istnienia osoby. Jest środkiem do jej spełniania się, do osiągnięcia doskonałości, pełni bytu – stawania się bardziej obrazem Boga, który jest Dobry (Mt 19,17). Sensem i celem wolności jest nieskrępowana możliwość wybierania dobra, czego najpełniejszym przejawem jest miłość.

Przypisy

  1. ↑ Orędzie na Światowy Dzień Pokoju 1987, nr 6; por. Solicitudo Rei Socialis 26
  2. ↑ Orędzie na Światowy Dzień Pokoju 1981, nr 5
  3. ↑ por. Fides et ratio 80; Christifideles laici 5
  4. ↑ por. Veritatis Splendor 86
  5. ↑ List do Młodych Parati semper 13
  6. ↑ por. Redemptor hominis 12; 15-16; Dominus et Vivificantem 37-38; Veritatis Splendor 1; 61; 84-89; Fides et ratio 13-15; Christifideles laici 36
  7. ↑ por. [Veritatis Splendor 31-32
  8. ↑ Veritatis Splendor 35; por. Dominus et Vivificantem 36
  9. ↑ Evangelium Vitae 52; por. Veritatis Splendor 10
  10. ↑ Orędzie na Światowy Dzień Pokoju 1981, nr 5
  11. ↑ por. Fides et ratio 24-27
  12. ↑ por. Veritatis Splendor 17-18; Fides et ratio 81
  13. ↑ List do Młodych Parati semper 13

Bibliografia

Dzieła Jana Pawła II

Inne dokumenty Kościoła

  • Kongregacja Nauki Wiary. Instrukcja o chrześcijańskiej wolności i wyzwoleniu Libertatis conscientia (22.03.1986).
  • Kongregacja Nauki Wiary. Instrukcja o niektórych aspektach "teologii wyzwolenia" Libertatis nuntius (6.08.1994).

Publikacje innych autorów

  • Jan Paweł II. Veritatis splendor. Tekst i komentarze. Red. A. Szostek. Lublin 1995;
  • A. Szostek. Wokół godności, prawdy i miłości. Rozważania etyczne. Lublin 1995;
  • J. Nagórny. Posłannictwo chrześcijan w świecie. T. 1: Świat i wspólnota. Lublin 1997;
  • A. Scola. Ludzka wolność a prawda w świetle encykliki Fides et ratio. W: Jan Paweł II. Fides et ratio. Tekst i komentarze. Red. T. Styczeń, W. Chudy. Lublin 2003;
  • W. Stróżewski. Aksjologiczny horyzont egzystencjalnej zależności człowieka. W: tamże.

Wybrane wypowiedzi Jana Pawła II o wolności

—


—


—


Linki zewnętrzne

Hasła w Zintegrowanej Bazie Tekstów Papieskich

Źródło: „http://www.wikijp2.pl/index.php?title=Wolność&oldid=3414”