Pokora
Treść hasła pochodzi z publikacji „Wielka Encyklopedia Nauczania Jana Pawła II”, Polskie Wydawnictwo Encyklopedyczne, Radom 2014 Autor hasła: ks.ks. Arkadiusz OLCZYK
Pokora – (łac. humilitas) – cnota moralna przypominająca o przyziemności człowieka, chroniąca przed pokusą wywyższania się, szukania nienależnych honorów, przeceniania własnych zdolności; jej przeciwieństwem jest pycha.
Pokora w nauczaniu chrześcijańskim
W języku potocznym pokora często bywa niesłusznie utożsamiana z potulnym uleganiem innym oraz apatią wobec przeciwieństw życiowych. Tymczasem dobrze pojmowana cnota pokory wyrzeka się fałszywych kompromisów, tchórzostwa i małoduszności. Człowiek pokorny nie czyni jednak niczego dla swojej chwały, dla zaszczytów czy stanowiska. Miłuje prawdę i w jej świetle krytycznie ocenia siebie, swoje poczynania i możliwości. Pokory stanowi szczególny wyraz miłości bliźniego i realizuje się w trosce o dobro innych. W rozumieniu chrześcijańskim pokora jest afirmacją prawdy o sobie w obliczu Boga. Wyraża się gotowością do pełnienia woli Bożej.
W Starym Testamencie moralną postawę pokory odkrywamy w zapowiedziach przyszłego Mesjasza [1] oraz w aktach uniżenia przed Bogiem, np. Abrahama [2], Mojżesza[3], Hioba<zob. Księga Hioba 1,20-22</ref> czy Dawida [4]. Jej pełnym objawieniem jest życie Chrystusa, dlatego Ojcowie Kościoła nazywają p. „cnotą Chrystusową”. Tradycja ascetyczna wymienia różne stopnie pokory – św. Benedykt w swojej „Regule” pisze o 12 stopniach pokory w duchowym postępie mnicha: od bojaźni do miłości Boga. Chrześcijańskie rozumienie pokory odrzucali między innymi Immanuel. Kant, Fryderyk Nietzsche i Artur Schopenhauer.
Pokora w ujęciu Jana Pawła II
Cnota pokory stanowi stały element nauczania kościelnego, co znajduje potwierdzenie w wielu dokumentach Soboru Watykańskiego II oraz w nauce poszczególnych papieży. Osoba Jana Pawła II nadaje pokorze wyjątkowy wymiar. Jego nauczanie o pokorze łączy się z pokorną postawą życiową. Ojciec Święty jest szczególnym przykładem i wzorem przeżywania starości, niesprawności i cierpienia w duchu pokory Już w swojej pierwszej encyklice Redemptor hominis Papież akcentuje, że człowiek i Kościół Chrystusowy nie mogą zagubić ducha pokory i poddać się pokusie tryumfowania, przed czym ostrzegał również Sobór Watykański II. Wzywa, by Kościół na wzór swego Mistrza [...] kierował się pokorą, żeby był krytyczny w stosunku do wszystkiego, co stanowi o jego ludzkim charakterze [...], żeby nieustannie wiele od siebie wymagał[5]. Jan Paweł II wskazuje na ewangelię pokory zapisaną w całym ziemskim życiu Bożego Syna, który jakże często dawał wyraz pokornego pełnienia woli Ojca[6], uniżenia [7], przyjęcia losu ludzkiego we wszystkich wymiarach [8]. Jezus jest najdoskonalszym przykładem pokory dla nas: Uczcie się ode Mnie, bo jestem cichy i pokornego serca Ewangelia wg św. Marka 11,29</ref>. W kontekście Chrystusowej lekcji o pokorze Papież przywołuje osobę świętego Józefa, który dowodzi swoją postawą, że: aby być dobrym i autentycznym naśladowcą Chrystusa nie trzeba dokonywać wielkich rzeczy, ale wystarczy posiąść cnoty zwyczajne, ludzkie, proste [9]. Naśladowanie Jezusa w pokorze winno być naszą chlubą [10]. Od Chrystusa stale mamy się także uczyć tego oblicza pokory, jakim jest przebaczanie i okazywanie miłosierdzia bliźnim [11].
Jan Paweł II – za encykliką Humanae vitae Pawła VI – odnosi cnotę i postawę pokory do sakrament pojednania praktykowanie pokory i umartwienia należy do samej jego natury [12]. Również w formacji duchowej – zdaniem Papieża – pokora ma swoje niezastąpione miejsce. Formacja przyszłych kapłanów ma na celu przygotowanie ich do bezinteresownej służby dla innych, którą Jezus ukazał jako program życia, pokornie umywając nogi apostołom [13]. Ojciec Święty uznaje świadectwo życia ubogiego, pokornego i czystego za podstawową formę ewangelizacji braci i sióstr [14]. Chrześcijańska cnota pokory winna być na stałe wpisana w ewangeliczne świadectwo życia [15].
Przypisy
- ↑ zob. Księga Izajasza 49-53
- ↑ zob. Księga Rodzaju 18,27; 22,114
- ↑ zob. Księga Wyjścia 3,7-14
- ↑ zob. 2 Księga Samuela 12,13
- ↑ zob. Redemptor hominis 4)
- ↑ zob. Ewangelia wg św. Mateusza 26,42
- ↑ zob. List do Filipian 2,8
- ↑ por. Laborem exercens 7; 26
- ↑ zob. Redemtoris custos 24
- ↑ zob. 2 List do Koryntian 12,9-10
- ↑ por. Dives in misericordia 14
- ↑ por. Humanae vitae 26; Familiaris consortio 58; Reconcilio et poenitentia 31
- ↑ por. Pastores dabo vobis 49
- ↑ por. Vita consecrata 102
- ↑ por. Księga Koheleta 113,2
