Biskupstwo Karola Wojtyły
Biskupstwo Karola Wojtyły - okres pełnienia posługi pasterskiej przez ks. Karola Wojtyłę w archidiecezji krakowskiej w latach 1958-1978 oraz diecezji rzymskiej podczas pontyfikatu papieskiego (1978-2005).
Spis treści
Biskup pomocniczy w Krakowie 1958-1964
Ks. Karol Wojtyła został mianowany biskupem pomocniczym Krakowa na mocy decyzji papieża Piusa XII 4 lipca 1958 roku. Zgodnie z tradycją istniejącą w Kościele rzymskokatolickim, równolegle z nominacją otrzymał tytularne biskupstwo Ombi, stolicy historycznej diecezji w metropolii Tolemaida w Egipcie. Konsekracja biskupia miała miejsce 28 września tego samego roku w Katedrze na Wawelu. Konsekratorami byli metropolita krakowski arcybiskup Eugeniusz Baziak oraz biskupi Franciszek Jop i Bolesław Kominek. W chwili objęcia godności biskupiej, Wojtyła miał 38 lat i był najmłodszym członkiem Episkopatu Polski.
Dewiza i herb
Dewizą biskupią Wojtyły były słowa Totus Tuus (łac. Cały Twój) zaczerpnięte z pism wybitnego, XVII-wiecznego francuskiego teologa i mistyka maryjnego świętego Ludwika Marii Grignon de Montfort, autora Traktatu o Nabożeństwie do Najświętszej Maryi Panny. Papież wielokrotnie podkreślał, że sformułowana przez świętego koncepcja oddania się w macierzyńską niewolę Matce Bożej, z którą zapoznał się w Krakowie podczas okupacji hitlerowskiej i aktywności w kole Żywego Różańca przy parafii ojców salezjanów na krakowskich Dębnikach, zmieniła jego duchowe życie i pobożność[1].
W herbie krakowskiego hierarchy znalazło się godło w kolorze niebieskim z czarnym krzyżem i literą "M" symbolizującą Matkę Bożą. Godło było wsparte na biskupim pastorale w kolorze żółtym. Nad nimi znalazł się kapelusz biskupi w kolorze zielonym. Po objęciu przez Wojtyłę godności arcybiskupa, herb nieznacznie zmodyfikowano, zastępując znajdujący się w górnej części kapelusz biskupi kapeluszem arcybiskupim.
Krajowy duszpasterz środowisk twórczych i inteligencji
W 1962 roku Prymas Polski kardynał Stefan Wyszyński mianował bp. Wojtyłę krajowym duszpasterzem środowisk twórczych i inteligencji. Było to efektem dobrych i bliskich relacji, jakie łączyły młodego biskupa z grupami twórców i inteligentów katolickich, szczególnie ze środowiska krakowskiego Tygodnika Powszechnego, na którego łamach Karol Wojtyła często publikował eseje filozoficzne, etyczne i teologiczne.
Aktywność na Soborze Watykańskim II
Wojtyła był jednym z 42. polskich biskupów, którzy uczestniczyli w sesjach Vaticanum II. Brał udział we wszystkich czterech sesjach Soboru w latach 1962-1965. Za najważniejszą płaszczyznę pracy soborowej Wojtyły powszechnie uznaje się udział w grupie przygotowującej tekst Konstytucji duszpasterskiej o Kościele w świecie współczesnym Gaudium et spes, przyjętą przez ojców soborowych w grudniu 1965 roku i promulgowaną wkrótce przez papieża Pawła VI[2].
Udział w sesjach
I sesja: 1962
Od 11 października do 8 grudnia 1962 roku bp Wojtyła uczestniczył w I sesji Vaticanum II. Na XXIV kongregacji, w publicznym wystąpieniu przedstawił swoje uwagi do projektowanego schematu o źródłach Objawienia Bożego Dei verbum, przyjętej przez Sobór w randze konstytucji dogmatycznej w 1965 roku. Przekazał również swoje uwagi na piśmie do schematu dekretu o środkach społecznego przekazywania myśli Inter mirifica, ostatecznie przyjętego przez ojców soborowych jako dekret w grudniu 1963 roku. Wystosował również pisemne uwagi do projektu przyszłej Konstytucji dogmatycznej o Kościele Lumen gentium, uchwalonej w listopadzie 1964 roku[3].
III sesja: 1964
Na III sesji Soboru, w dniach 10 września-20 listopada 1964 roku, podczas CVII kongregacji zabrał głos w sprawie powstającego dekretu o apostolstwie świeckich Apostolicam actuositatem, ostatecznie uchwalonym w listopadzie 1965 roku. Równocześnie przekazał pisemne uwagi do tworzonego dekretu o posłudze i życiu kapłanów Presbyterorum ordinis, jak również uwagi do IV rozdziału schematu Konstytucji duszpasterskiej o Kościele w świecie współczesnym Gaudium et spes. W listopadzie 1964 roku został powołany do tzw. Subcommissio Centralis, składającej się z biskupów oraz świeckich zajmującej się przygotowaniem schematu XIII De Ecclesia in mundo huius temporis (O Kościele w świecie współczesnym), który ostatecznie znalazł się w Konstytucji Lumen gentium[4].
IV sesja: 1965
Od 14 września do 8 grudnia 1965 roku Wojtyła wystosował kolejne pisemne uwagi do IV i VIII schematu Konstytucji duszpasterskiej o Kościele w świecie współczesnym. Na CXXXIII kongregacji przemawiał w dyskusji na temat wolności religijnej De libertate raligiosa. Uwagi znalazły następnie odzwierciedlenie w tekście Deklaracji o wolności religijnej Dignitatis humanae, przyjętej w grudniu 1965 roku. Na CXXXVII kongregacji przemawiał w dyskusji o I części dokumentu o Kościele w świecie współczesnym w kontekście relacji pomiędzy Kościołem katolickim a ateistami[5].
Wspomnienia uczestników Soboru
W literaturze i spisanych relacjach można dostrzec różnorakie oceny jego aktywności soborowej - od entuzjastycznych (prof. Stefan Swieżawski, kardynałowie Giovanni Benelli i Angelo Scola) po umiarkowane i sceptyczne (znany teolog o. Yves Congar OP i Ramon Sugranyes de Franch z Międzynarodowego Instytutu Jacquesa Maritaina)[6].
Kardynał Angelo Scola
Prof. Stefan Swieżawski
W czasie Soboru i później – wspomina dalej Stefan Swieżawski – kiedy jeździliśmy na spotkania Papieskiej Komisji Iustitia et Pax, widać było rosnące zainteresowanie osobą kard. Wojtyły w Rzymie. Stawał się papabilis. Jest i zawsze był to człowiek wielkiej modlitwy, wielkiej, nieustannej właściwie pracy, ogromnie wewnętrznie zdyscyplinowany. Ma jedną bardzo ciekawą cechę, którą zauważyłem już dawno, jeszcze w Krakowie i Lublinie, kiedy razem pracowaliśmy na KUL-u. Nigdy nie wchodził w ostre spory, w polemiki, zawsze się wobec nich dystansował, starał się zrozumieć obie strony konfliktu. Myślę, że podczas różnych, czasem bardzo ostrych dyskusji soborowych zachowywał się podobnie. Szukał zawsze tego, co łączy, a nie tego, co dzieli.
Z polskich biskupów na Soborze on jeden miał naprawdę szerokie, międzynarodowe kontakty. Był bardzo otwarty wobec ludzi, wobec innych ras, języków, innych kultur.
o. Ives Congar OP
Ramon Sugranyes de Franch, przewodniczący Międzynarodowego Instytutu Jacquesa Maritaina, świecki audytor Soboru
Metropolita Krakowa 1964-1978
Bp Wojtyła objął godność metropolity archidiecezji krakowskiej 13 stycznia 1964 roku, zastępując zmarłego kilkanaście miesięcy wcześniej abpa Eugeniusza Baziaka. Uroczysty ingres odbył się 8 marca tego samego roku w Katedrze na Wawelu. Sama forma podania do wiadomości decyzji o mianowaniu Wojtyły metropolitą miała charakter nietypowy - tuż po świętach Bożego Narodzenia w 1963 roku papież Paweł VI osobiście zadzwonił do krakowskiej kurii z wiadomością o podniesieniu dotychczasowego biskupa pomocniczego do godności arcybiskupiej[10].
W 1965 roku abp Wojtyła otworzył na poziomie archidiecezjalnym proces beatyfikacyjny siostry Faustyny Kowalskiej.
Synod Archidiecezji Krakowskiej
W maju 1972 roku metropolita Krakowa zainaugurował obrady Synodu Archidiecezji Krakowskiej, trwające nieprzerwanie do 1979 roku. Niektórzy kurialiści odradzali Wojtyle zwoływanie Synodu z uwagi na trwające wciąż w Watykanie prace nad wprowadzeniem w życie nowego Kodeksu Prawa Kanonicznego (ostatecznie promulgowanego już przez Jana Pawła II w 1983 roku - przyp.) Arcybiskup kierując się powodami duszpasterskimi wynikającymi z dynamicznych zmian społecznych w łonie Kościoła krakowskiego zadecydował jednak o wprowadzeniu szeroko zakrojonego programu obrad i powołaniu blisko 500 komisji studyjnych, których zadaniem miało być wprowadzanie na polski grunt zmian soborowych[11]. Po latach, obrady krakowskiego Synodu tak charakteryzował jeden ze współczesnych autorów:
Nominacja kardynalska
W czasie konsystorza 26 czerwca 1967 roku Paweł VI mianował abpa Wojtyłę kardynałem. Dwa dni później, krakowski hierarcha otrzymał z rąk papieża tradycyjny, czerwony biret i kapelusz kardynalski oraz kościół tytularny p. w. św. Cezarego Męczennika na rzymskim Palatynie[13].
Wizyta duszpasterska w NRD
Interesującym wydarzeniem w kalendarium arcybiskupstwa Karola Wojtyły była jego wizyta w rządzonej przez komunistów Niemieckiej Republice Demokratycznej we wrześniu 1975 roku. Doszło do niej dzięki osobistej inicjatywie ks. prałata Jerzego Pawlika, który od początków lat siedemdziesiątych był odpowiedzialny w Episkopacie Polski za opiekę duszpasterską nad Polakami przebywającymi stale lub czasowo w krajach bloku wschodniego. Oficjalnie zatwierdzony przez władze NRD cel wizyty abpa Wojtyły jakim było spotkanie z pracownikami polskich przedsiębiorstw przebywających we wschodnich Niemczech posłużył jednak metropolicie krakowskiemu do nieoficjalnych spotkań z licznymi wspólnotami katolickich Serbołużyczan[14].
Rekolekcje dla papieża Pawła VI
W dniach 7-13 marca 1976 roku, kardynał Wojtyła został zaproszony do Watykanu, gdzie wygłosił rekolekcje dla papieża Pawła VI oraz jego najbliższych współpracowników z Kurii Rzymskiej. Zgodnie z wielowiekową tradycją Kościoła rzymskokatolickiego, prośba o wygłoszenie rekolekcji dla następcy świętego Piotra stanowi wyraz uznania działalności duszpasterskiej danego duchownego.
Dwukrotne konklawe w 1978 roku
Kard. Wojtyła dwukrotnie wziął udział w konklawe, wybierającym głowę Kościoła katolickiego. Po raz pierwszy w dniach 25-26 sierpnia 1978 roku, gdy po śmierci Pawła VI dokonano elekcji kardynała Albino Lucianiego, który przyjął imię Jan Paweł I. Po raz drugi, od 14 do 16 października tego samego roku, po nagłej śmierci Jana Pawła I 28 września, zakończonego wyborem Wojtyły na 264. papieża Kościoła katolickiego.
Jan Paweł II o swoim biskupstwie
Przypisy
- ↑ Jan Paweł II, Dar i Tajemnica. W pięćdziesiątą rocznicę moich święceń kapłańskich, Wydawnictwo Św. Stanisława BM, Kraków 1996, s. 33-38
- ↑ Paweł Rojek, Wojtyła na Soborze, Teologia Polityczna 13.12.2011 http://www.teologiapolityczna.pl/pawe-rojek-wojty-a-na-soborze
- ↑ http://portalwiedzy.onet.pl/130312,,,,kalendarium_zycia_karola_wojtyly,haslo.html
- ↑ tamże
- ↑ tamże
- ↑ http://totustuus.net.pl/index.php/publikacje/publikacje/2258-111012-karol-wojtya-na-soborze-watykaskim-ii-w-po-wieku-poniej
- ↑ tamże
- ↑ Yves Congar, Rozmowy jesienne, tłum. Maria Deskur, Wydawnictwo Księży Marianów, Warszawa 2001
- ↑ R. Sugranyes de Franch, Dalla guerra di Spagna al Concilio. Memorie di un protagonista del XX secolo, Rubbettino Editore, Soveria Mannelli 2003, s. 151-152
- ↑ http://www.centrumjp2.pl/aktualnosci/polwiecze-arcybiskupstwa-karola-wojtyly/
- ↑ http://www.diecezjaplocka.pl/index.php?art_id=1465
- ↑ George Weigel, Świadek nadziei, Wydawnictwo ZNAK, Kraków 2012
- ↑ http://www2.fiu.edu/~mirandas/cardinals.htm
- ↑ Z Karolem Wojtyłą na Łużycach http://ploch.pl/karkonosze/?page_id=187
- ↑ Jan Paweł II, Dar i Tajemnica. W pięćdziesiątą rocznicę moich święceń kapłańskich", Wydawnictwo św. Stanisława BM, Kraków 1996
Bibliografia
- Mieczysław Maliński, Życiorys Karola Wojtyły, Michalineum, Warszawa-Kraków 1987. ISBN 8370190219.
- Robert Skrzypczak, Karol Wojtyła na Soborze Watykańskim II. Zbiór wystąpień, Centrum Myśli Jana Pawła II, Warszawa 2011. ISBN 8360853054.
- George Weigel, Świadek nadziei. Biografia papieża Jana Pawła II, Wydawnictwo ZNAK, Kraków 2012. ISBN 8324022335.